Ai đã có dịp đến với Phú Quốc, chắc hẳn cũng đã từng một lần được nếm loại nước mắm vang danh Nam Bắc tại đây. Thế nhưng không phải ai cũng biết được quy trình sản xuất ra những giọt nước mắm thơm ngon đậm đà này tinh tế, tỉ mẩn ra sao. Qua ống kính của nhiếp ảnh gia, nhà thùng nước mắm Phú Quốc hiện lên mộc mạc và gần gũi như chính loại gia vị quen thuộc này.
Để có được những giọt nước mắm thơm ngon, trước hết nghệ nhân làm nước mắm cần chọn được nguồn cá cơm chất lượng. Theo các ngư dân, mùa đánh bắt cá cơm sôi động nhất là từ tháng 7 đến tháng 12, đây cũng là lúc cá đạt chất lượng cao nhất trong năm.
Cá cơm sau khi kéo lên thuyền sẽ được lọc rửa bằng nước biển và chượp muối ngay để giữ độ tươi. Tỉ lệ cũng phải đạt chuẩn 3 cá, 1 muối giúp nước mắm Phú Quốc không quá mặn gắt, mà có vị hài hòa, đằm thắm. Sau đó, cá được đưa về những nhà thùng trên khắp đảo ngọc để chuẩn bị cho hành trình tiếp theo.
Tại đây, chượp (cá đã muối) được cho vào những thùng gỗ lớn, có thể chứa đến 15 tấn cá cơm. Những thùng gỗ khổng lồ cao đến 2,2 mét, được coi là “bảo vật” của những người nghệ nhân xứ đảo và lưu truyền từ đời này sang đời khác
Được biết, để làm nên những chiếc thùng gỗ này cũng đòi hỏi lắm công phu. Thợ thùng phải dụng công hàng tháng trời, tính toán từng li, từng tí để các thanh gỗ được ghép khít vào nhau, tránh rò rỉ. Gỗ làm thùng được chọn những loại gỗ đặc trưng của Phú Quốc để có độ bền cao. Một nghệ nhân làm nước mắm lâu năm cho hay, thùng gỗ chính là một yếu tố quan trọng mang đến hương vị và màu sắc đặc trưng của nước mắm Phú Quốc.
Bên cạnh thùng gỗ, quy trình ủ chượp bằng cách gài nén yếm khí, giữ yên cho quá trình lên men tự nhiên suốt thời gian dài, có khi lên đến gần một năm ròng cũng là một trong những điều tiên quyết để nước mắm thành phẩm đạt được màu cánh gián sóng sánh và mùi thơm đặc trưng.
Vẻ đẹp mộc mạc mà vững chãi của dãy thùng gỗ khổng lồ bên trong nhà thùng Nam Ngư, một trong những nhà thùng lớn nhất nhì Phú Quốc. Được biết, nhà thùng này có gần 150 thùng gỗ ủ chượp nước mắm.
Khối lượng sản xuất “khủng” là thế, nhưng những chuyên gia làm nước mắm nhiều năm kinh nghiệm tại nhà thùng nước mắm Nam Ngư ở Phú Quốc vẫn luôn cần mẫn kiểm định chất lượng nước mắm mỗi ngày. Để đảm bảo từng giọt nước mắm sản xuất ra, đều đạt chuẩn thơm ngon đủ đầy, không cần thêm bớt.
Trải qua gần 1 năm ròng rã với biết bao công phu, tỉ mẩn, những chai nước mắm Nam Ngư sánh đậm óng ả, thơm ngon hài hòa mới đi đến kệ bếp của hàng triệu người dân Việt, và đong đầy hơn 50 triệu niềm tin trên khắp Việt Nam.
