Trên các loại xe dẫn động 4 bánh 4WD, mong muốn gài thêm cầu chủ động xuất hiện ở nhiều hoàn cảnh khác nhau, nhưng lại chỉ thực hiện được khi vận tốc quay đồng đều giữa hai cầu trước và sau, mà điều này không phải lúc nào cũng có được. Một ví dụ, khi xe bị sa lầy, bánh sau chủ động dưới bùn đang quay tròn vô ích, trong khi đó bánh trước có độ bám cao lại chẳng hề nhận được lực kéo nào.
 |
| Mitsubishi Pajero Sport, mẫu xe trang bị 4WD Super Select tại Việt Nam. |
Trong tình huống này, đối với xe trang bị khớp gài cầu trực tiếp, hành động gạt cần số phụ để gài cầu chẳng khác gì lời khai tử với hộp số. Khớp gài trực tiếp bản chất là một ống răng trong. Khi gạt cần số phụ, ống gài di chuyển dọc theo trục, kết nối bánh răng dẫn động cầu trước với bánh răng từ hộp số đang quay. Một bên là bánh răng quay với tốc động hàng trăm vòng trên phút, bên kia thì đứng yên. Va đập tất yếu xảy ra, răng gẫy, các chi tiết cơ khí quá tải, hộp số có thể bị phá tan trong chớp mắt.
Để tránh nguy cơ đó, thường việc gài cầu được thực hiện khi xe dừng. Nhưng cách này sẽ mất thời gian khi tham gia các giải đua địa hình, như Dakar Rally. Bởi thế việc ra đời một hệ thống cho phép người lái chuyển cầu chủ khi xe đang chạy ở tốc độ cao sẽ là yếu tố quyết định. Mitsubishi, một trong các đội đua nhiều kinh nghiệm ở Dakar đã phát triển bộ dẫn động 2 cầu 4WD Super Select.
 |
| Sơ đồ hệ thống 4WD Super Select của Mitsubishi |
4WD Super Select cho phép xe chuyển từ chế độ dẫn động cầu sau (2H) lên truyền động 2 cầu (4H) hay chế độ địa hình 4HLc ngay cả khi xe đang chạy. Mitsubishi cho biết tốc độ cao nhất vẫn có thể cài cầu là 100 km/h. Trường hợp duy nhất mà người lái phải dừng xe để chuyển đổi chế độ truyền động là 4HLc sang 4LLc và ngược lại.
Cơ cấu đồng tốc làm đồng đều các bánh răng trước khi ống gài vào ăn khớp, nhờ đó các thiết bị cơ khí không bị qua tải khi xe chuyển đổi trạng thái. Sự kết hợp giữa vi sai trung tâm, bộ chống trượt, bộ chuyển đổi 2WD-4WD cho phép người lái vận hành ở nhiều chế độ khác nhau. Trên địa hình đường trường, chế độ 2H nhằm tiết kiệm nhiên liệu.
Trong điều kiện đường trơn chế độ 4H sẽ tận dung tối đa lực bám ở tất cả các bánh. Bộ hạn chế trượt ngăn ngừa tổn hao công suất, xe vận hành ổn định. Ở chế độ 4HLc, vi sai trung tâm bị khóa, công suất từ động cơ phân phối cưỡng bức lên hai cầu giúp xe vượt qua địa hình xấu.
Khi muốn tăng mô-men để xe vượt dốc trong tình trạng mặt đường xấu, lái xe chỉ cần chuyển cần số phụ sang vị trí 4LLc. Mô-men được tăng cường nhờ bộ truyền bánh răng trước khi tới cơ cấu chuyển cầu.
Thế Hoàng
