 |
Những người phụ nữ ra chợ mua về nhà những bó hoa rừng thơm ngát, có mầu vàng nhạt, treo lên để khô, đến sát ngày tảo mộ mới đem ra rửa lại rồi đun kỹ lấy nước. Đó chính là thứ nước đặc biệt để ngâm gạo nếp, giúp cho xôi có màu vàng tươi và mùi thơm dễ chịu.
"Đăm đeng" không chỉ có mầu đỏ, đen như tên gọi. Người phụ nữ Tày được coi là khéo léo, phải là người làm được món xôi có đủ các màu: đỏ, tím, vàng, đen, xanh, trắng... nhưng độc đáo ở chỗ: tất cả các màu sắc ấy không tạo ra bằng phẩm màu, mà lấy từ hương sắc cây cỏ. Loại lá được người dân tộc gọi là lá cẩm, chính là "nguyên liệu" tạo màu xôi. Phần còn lại tùy thuộc vào "tay nghề" của đầu bếp. Nếu dùng lá giã ra cho thêm một chút vôi rồi ngâm với gạo nếp, khi đồ lên, sẽ có màu xanh cổ cò quyến rũ. Nếu cũng dùng lá đó giã ra ngâm với nước tro của rơm lúa nếp sẽ có xôi màu xanh thẫm đặc trưng...
Để xôi có đủ màu người cầu kỳ còn lên rừng hái thêm một vài loại lá nữa. Xôi "đăm đeng" có mùi thơm rất riêng không hề lẫn với một thứ xôi nào khác: Hạt xôi bóng nhưng không ướt, khi nguội hạt se lại nhưng vẫn mềm, không cứng. "Đăm đeng" thường được ăn với muối lạc giã nhỏ, giống như món cơm lam, càng nhai lâu càng thơm, càng bùi.
(Theo Người Đẹp)
