Chia sẻ trong buổi nói chuyện về giáo dục giới tính cho trẻ mầm non do Hội quán các bà mẹ tổ chức tại TP HCM vừa qua, bác sĩ Lan Hải cho biết: Mục đích chung nhất của giáo dục giới tính trong mọi lứa tuổi là giáo dục nhân cách phù hợp với giới tính và lứa tuổi của mỗi cá nhân. Nội dung giáo dục giới tính được mở rộng dần theo sự phát triển của con người. Giáo dục giới tính cần được tiến hành từ lúc trẻ còn nhỏ (không thể đồng nhất với giáo dục tình dục).
Thơ ấu là thời kỳ then chốt phát triển trí khôn, kiện toàn nhân cách, tính dục cho con người. Lúc này trẻ chưa biết tự đánh giá mình, trẻ biết về mình qua nhận xét đánh giá của người lớn trong nhà và của thầy cô giáo. Nếu trong thời kỳ này, trẻ hình thành một số cá tính và thói quen hành vi không tốt, về sau rất khó sửa chữa. Trẻ mầm non đang ở vào giai đoạn tâm lý tính dục đặc biệt -thời kỳ nụ hoa tính dục. Giáo dục không đúng có thể gây hậu quả con trai nữ tính hóa hay con gái bị nam tính hóa (nếu cha mẹ quá coi trọng giới tính khác giới tính của con...), biến thái tình dục (cha mẹ thường xuyên thích khoe "hàng" của con khiến bé có ảo tưởng...), muốn chuyển đổi giới tính…
Những giai đoạn phát triển của tâm lý tính dục của trẻ
Mỗi lứa tuổi, trẻ có một vùng kích dục - phần thân thể nơi tâp trung sự khoái lạc tính dục - khác nhau.
Từ 0-18 tháng là giai đoạn miệng, hành vi khoái lạc chính là bú, mút, cắn. Quan sát mẹ sẽ thấy khuôn mặt bé khi bú mẹ vô cùng thích thú. Say ngủ khi no sữa, gương mặt của bé cũng đầy vẻ thỏa mãn như người vừa qua cuộc vui. Đây là cũng là thời điểm bé thích khám phá thế giới bằng miệng, thường xuyên đưa mút tay, ngậm đồ chơi hay liếm tường… Có bé được bố mẹ đeo bao tay thì dứt bao tay ra để mút ngón tay. Bé nghĩ ra mọi cách để thỏa mãn nhu cầu cắn mút của mình…
 |
| Ảnh: wordpress.com. |
Giai đoạn này, bố mẹ nên chú ý kẻo bé bỏ những thứ linh tinh vào miệng, có thể mắc bệnh lây nhiễm qua đường miệng. Bố mẹ không cho bé ngậm núm vú cao su thay thế hay mút tay, kẻo bé sẽ bị hô hàm và chậm nói.
Từ 18 tháng - 3, 4 tuổi, giai đoạn hậu môn: Nín và đi đại tiện. Thời gian này, hẳn rất nhiều bố mẹ bực mình vì trò câu giờ khi đi đại tiện của bé. Mỗi lần ngồi bô của bé có thể lên tới 20-30 phút. Tuy nhiên, bố mẹ đừng quá khó chịu, bởi lúc này, bé coi đây là một công việc thú vị và vô cùng quan trọng, thậm chí bé luôn muốn dành phần vệ sinh, lau rửa, dọn bô… cho người mà bé yêu nhất. Bé cũng rất thích có người ở bên cạnh khi bé đi bô. Nhiều em bé đã khóc ầm lên khi mẹ không đứng cạnh. Phản xạ đi cầu có thể lặp lại trong vòng 24 giờ.
Đây cũng là giai đoạn bé rất thích ngồi lê la khắp nơi và cọ xát mông trên mặt đất. Vì vậy, để tránh bé bị viêm nhiễm, bố mẹ chú ý không nên để bé ở truồng. Rất nhiều em bé lứa tuổi này bị giun kim. Nếu thấy bé thường xuyên gãi hậu môn, ngủ không ngon, chổng mông lên khi ngủ, mẹ hãy lấy một miếng vải cotton màu đen đã đươc giặt sạch để lau hậu môn cho bé, cho đến khi không thấy trứng giun màu trắng xuất hiện trên tấm vải mới thôi. Sau đó, mẹ hãy mang đốt miếng vải trứng giun kim, đừng vứt vào thùng rác vì rất có thể trứng sẽ lại nở thành giun. Tầm 9-11g đêm là thời điểm giun kim hoạt động mạnh nhất, khiến bé khó chịu nhất.
Từ 3, 4 đến 5, 6, 7 tuổi, giai đoạn dương vật. Bé bắt đầu quan tâm đến cơ quan sinh dục, “thủ dâm” - thích sờ mó vùng kín của mình. Giai đoạn này bé rất tò mò và bắt đầu phát hiện ra sự khác nhau giữa bé trai và bé gái. Để hạn chế bé sờ mó, cha mẹ có thể mặc cho bé quần jeans khi ra ngoài. Thậm chí, chính cha mẹ cũng nên ăn mặc lịch sự khi ra ngoài cùng bé, tránh những tình huống dở khóc dở cười, bé tò mò kéo áo kéo quần cha mẹ khi đi đường.
Ở giai đoạn này, các bé gái thường đặc biệt quyến luyến bố còn cái bé trai thì rất bám mẹ. Sự gắn bó của con với bố mẹ khác giới là sự phát triển bình thường về tâm lý, nó giúp trẻ phát triển lành mạnh về mặt tinh thần và tình cảm, là cơ sở cho những quan hệ đúng đắn đối với người khác giới sau này. Mặt khác tình cảm quyến luyến này cũng làm cho trẻ lứa tuổi mầm non đỡ cảm thấy căng thẳng một cách vô thức.
Đây cũng là giai đoạn trẻ bắt đầu xuất hiện ý thức về bản thân và nhận biết giới tính. Nhu cầu khẳng định cái tôi của bé rất cao, bé luôn muốn được tự mình làm mọi việc, luôn muốn mình là nhất.
Từ 5, 6, 7 tuổi đến 12 tuổi, tuổi dậy thì, giai đoạn tiềm tàng. Bé chú trọng học hành và không có ý thức về giới tính. Vì thế cha mẹ không nên suy diễn, cho rằng con sa đà vào chuyện người lớn khi thấy con có những hành vi như cầm tay bạn học khác giới. Nếu cha mẹ có thái độ cực đoan hay phạt mắng bé vì những hành vi mà cha mẹ liên tưởng đến vấn đề giới tính có thể khiến bé hoang mang hoảng sợ.
Từ tuổi dậy thì trở đi, giai đoạn tính dục. Bé bắt đầu chú ý người khác phái, có những bé bắt đầu thủ dâm hay giao hợp tính dục. Đây là giai đoạn trẻ vô cùng hiếu kỳ, bắt đầu chơi những trò của người lớn, có thể bị lạm dụng tình dục, xâm hại tình dục. Cha mẹ cần đặc biệt để mắt đến con cái để tránh những hậu quả đáng tiếc sau này.
Nguyên tắc ứng xử chung cho cha mẹ
Để con tham gia những hoạt động lành mạnh
- Cha mẹ không nên quá lo lắng khi nhìn nhận hoạt động tính dục của trẻ. Hãy giúp trẻ có những hoạt động đa dạng, thú vị như vẽ, tô màu, nặn đất sét… để bé quên việc nghịch các bộ phận cơ thể của mình. Cố gắng hạn chế kích thích trong môi trường dẫn đến hoạt động tính dục (trèo cây, ôm gối, ngủ chung giường với cha mẹ)
- Với trẻ tương đối lớn, hướng bé vào các hoạt động thể lực, có thể hướng dẫn một số thường thức về tính dục trong những câu chuyện bình thường, dạy cách giữ vệ sinh và cách tự bảo vệ mình (tránh bị xâm hại tình dục).
Giữ thái độ tự nhiên, thẳng thắn khi con hỏi về vấn đề giới tính
- Khi con hỏi về vấn đề giới tính, cha mẹ cần giữ thái độ tự nhiên, ôn hòa, thẳng thắn, không nói dối, không cần trả lời quá tỉ mỉ.
- Giải thích ngắn gọn về cơ quan sinh dục, khuyên trẻ tự bảo vệ mình như thế nào, không thể tùy tiện đùa nghịch vùng kín.
- Trả lời kiên quyết rõ ràng, không nên dài dòng liên tưởng.
- Nên nói nhẹ nhàng, không nên mắc cỡ hoặc gây cảm giác sợ hãi thần bí. Nếu ta nhìn vào trong cuộc sống, có rất nhiều hiện tượng mang tính dục, phồn thực: Con chim hót để gọi bạn tình, bông hoa nở để gọi sự thụ phấn… Cha mẹ không nên xấu hổ khi nói về giới tính với con, hãy nói bằng thái độ thoải mái như nói về chuyện một con chim hót...
Giúp con bảo vệ mình
- Giúp con vạch giới hạn trong quan hệ tình bạn. Tránh kết giao với bạn bè xấu. Cha mẹ có thể thiết lập cho con một vòng tròn giao tiếp (theo mô hình bàn tay): 1. Người ruột thịt, máu mủ (bố mẹ đẻ, ông bà, anh chị em) - con có thể ôm; Thầy cô - cầm tay; Người quen - Bắt tay; Người lạ - vẫy tay; Người “đáng ngại” - Tránh xa.
- Biết cách phòng tai nạn.
- Biết giữ gìn vệ sinh cơ thể, bảo vệ sức khỏe sinh sản khi bước vào tuổi dậy thì, hình thành xu hướng tình dục lành mạnh.
Kim Kim
