Trước khi trở thành CEO của Berkshire Hathaway, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett đã bắt đầu kinh doanh từ năm 6 tuổi bằng cách mua đi bán lại kẹo cao su, nước ngọt và tạp chí.
"Bố là nguồn cảm hứng lớn nhất của tôi. Những gì tôi học được khi còn nhỏ từ ông là cách hình thành những thói quen và tiết kiệm là một bài học quan trọng ông ấy đã dạy tôi", Warren Buffett chia sẻ.
Khi hỏi ông nghĩ đâu là sai lầm lớn nhất mà cha mẹ mắc phải khi dạy con về tiền bạc, tỷ phú nói: "Đôi khi cha mẹ lại đợi cho đến lúc con họ đến tuổi thiếu niên mới bắt đầu nói về việc quản lý tiền dù có thể làm điều này ngay cả khi bọn trẻ học mẫu giáo".
Ngày nay, nhiều phụ huynh thường coi nhẹ hoặc bỏ qua việc dạy trẻ cách tư duy về tiền bạc. Tuy nhiên, đây là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự thành công của trẻ trong tương lai.
Tỷ phú Warren Buffett trong khóa học dạy trẻ về tài chính.
Bạn có thể không nhạy bén về kinh doanh như tỷ phú, nhưng có thể tham khảo 9 bí quyết được ông bật mí sau đây để dạy con về tài chính một cách thông minh, hiệu quả.
1. Không bao giờ là quá sớm để học
Tỷ phú chia sẻ với tờ CNBC: "Các bậc phụ huynh thường đợi con đến tuổi vị thành niên mới dạy con về cách quản lý tiền bạc. Tuy nhiên, trẻ có thể học về vấn đề này từ trước khi đến trường".
Vậy làm cách nào để giúp một đứa trẻ 3 tuổi có những hiểu biết ban đầu về tài chính? Hãy quên đi khái niệm về "thị trường chứng khoán" và tập trung vào điều căn bản: có làm thì mới có ăn.
Bạn có thể giải thích cho con rằng tiêu tiền không chỉ đơn thuần là hành động quẹt thẻ. Kiếm tiền là một quá trình vất vả, vì vậy con không nên xài tiền phung phí.
2. Tích tiểu thành đại
Đầu tiên, bạn hãy dạy trẻ những khái niệm cơ bản về tài chính và giúp trẻ cảm thấy hạnh phúc với những thành tựu nhỏ.
Chẳng hạn, một cô gái 16 tuổi hoàn toàn có thể sở hữu tài khoản tiết kiệm riêng. Bố mẹ đóng vai trò cố vấn để đưa ra lời khuyên lúc cần thiết. Tuy vẫn còn đi học, em có thể tìm việc làm thêm trong mùa hè để kiếm tiền tiêu vặt.
Sau đó, bạn nên để trẻ làm quen với việc đưa ra lựa chọn đơn giản. Nếu mua cái này bây giờ, trẻ sẽ không đủ tiền để mua cái khác đắt hơn vào thời điểm mong muốn.
Buffett tin rằng chìa khóa của thành công là bắt đầu từ những thói quen nhỏ, duy trì sự lựa chọn nhất quán cho đến khi nhận rõ tác động của nó. Chẳng hạn, làm thế nào mà đứa trẻ A có thể tiết kiệm đủ tiền để mua ôtô khi đang học trung học, trong khi đứa trẻ B thì không? Bí quyết nằm ở chỗ đứa trẻ A chọn uống nước lọc có sẵn thay vì mua nước ngọt trong mọi bữa trưa ở trường.
3. Hãy trở thành hình mẫu lý tưởng cho con
Con trẻ bị ảnh hưởng rất nhiều từ thói quen chi tiêu của cha mẹ, cả thói quen xấu và tốt. Warren Buffet cho biết, ông mang ơn cha mình vì đã giúp ông xây dựng những thói quen tốt.
"Cha tôi là nguồn cảm hứng lớn nhất của tôi. Ông là vị anh hùng khi tôi lên 6 tuổi, và bây giờ vẫn là anh hùng của tôi. Ngày nào ông cũng là nguồn cảm hứng của tôi. Những gì tôi đã học được từ ông từ ngày còn bé chính là có những thói quen tốt từ sớm", Buffet chia sẻ trong 1 cuộc phỏng vấn với hãng tin CNBC vào năm 2013.
Vậy bạn có muốn làm 1 bậc phụ huynh lý tưởng của con mình như vậy không? Hãy truyền cảm hứng cho con bạn bằng cách đưa ra những quyết định tài chính khôn ngoan. Điều đó không có nghĩa bạn cần là 1 nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhưng ít nhất cũng hãy cho con bạn biết bạn quản lý nhà cửa, chi tiêu rõ ràng và hiệu quả ra sao.
Đầu tiên, hãy giải quyết hết những món nợ hiện tại của bạn. Nếu đang chật vật với những khoản vay lãi suất cao, ví dụ như thẻ tín dụng, hãy cân nhắc 1 khoản vay hợp nhất nợ, tức là kết hợp nhiều nghĩa vụ nợ vào một khoản vay mới với cơ cấu kỳ hạn thuận lợi như cơ cấu lãi suất thấp hơn chẳng hạn.
4. Đừng tiết kiệm những gì còn lại sau khi tiêu, hãy tiêu những gì còn lại sau khi tiết kiệm
Đây là câu nói nổi tiếng của tỷ phú Buffett khi bàn về tiết kiệm. Để áp dụng, bạn có thể dạy trẻ đặt ra một số tiền làm mục tiêu, sau đó lên kế hoạch tiết kiệm và theo dõi chi tiêu.
Ví dụ, mỗi khi nhận được một khoản tiền nào đó, trẻ có thể trích phần trăm để cho vào lọ trước khi tính toán sẽ dùng phần còn lại cho những việc gì. Trẻ cũng sẽ nhận ra là nếu bỏ bớt việc cần chi tiêu, trẻ sẽ có thêm tiền tiết kiệm.
Phụ huynh là tấm gương gần nhất mà trẻ thường muốn bắt chước. Do đó, trong cuộc sống hàng ngày, bạn có thể chỉ cho con thấy rằng bố mẹ không chi tiền cho việc không cần thiết, hoặc lựa chọn một số thứ có giá thành rẻ hơn nhưng chất lượng không quá khác biệt.
Giúp trẻ thấm nhuần thói quen tài chính lành mạnh là một trong những điều quan trọng nhất bạn có thể làm để đảm bảo chúng có một tương lai thành công.
5. Dạy con phân biệt giữa Cần và Muốn
Một bài học khó với con trẻ chính là: Con không thể có tất cả mọi thứ con muốn.
Trước khi con học được cách tiêu tiền có trách nhiệm, cha mẹ cần dạy con phân biệt rõ ràng giữa cần và muốn.
Trong bài phỏng vấn với CNBC, Buffett khuyên các bậc cha mẹ cho con liệt kê 10 món đồ mà con muốn mua và lần lượt xem xét từng món, đánh dấu đó là vật phẩm "cần thiết" hay "mong muốn" rồi giải thích lý do.
Bạn có thể dạy con cách quyết định khi đi mua sắm. Ví dụ, không phải tất cả cửa hàng đều có chung một mức giá. Khi mua sắm trên các ứng dụng như Amazon hay Target, con có thể so sánh và tìm ra sản phẩm với mức giá tốt.
6. Mài giũa kỹ năng của bản thân
Bạn vẫn chưa có tất cả các đáp án ư? Đó là điều bình thường, những người thành công chẳng bao giờ ngừng học hỏi.
"Việc phát triển thói quen học tập trong suốt cuộc đời rất quan trọng đối với mỗi cá nhân", nhân vật của Buffett nói trong 1 tập phim hoạt hình Câu lạc bộ triệu phú bí mật.
Đó cũng là lời khuyên tốt cho các bậc cha mẹ và thậm chí là cho những người vừa mới bắt đầu hành trình học hỏi của mình.
"Điều tôi luôn nói là, hãy học cách dung nạp tri thức. Đừng e ngại việc tham gia 1 lớp học hay đọc về những sự sáng tạo, những công nghệ mới", Buffet chia sẻ. Mỗi ngày, chính bản thân vị tỷ phú này luôn đọc tới vài tờ báo.
Hãy bắt đầu bằng cách khuyến khích con của bạn theo đuổi các sở thích, ví dụ như 1 chương trình nào đó sau giờ học trên lớp. Sự cống hiến và đam mê tri thức sẽ giúp ích rất nhiều cho chúng trong mọi lĩnh vực của đời sống sau này, bao gồm cả tài chính.
7. Phân biệt nợ xấu và nợ tốt
Đến một lúc nào đó, con của bạn có thể muốn vay một khoản tiền để triển khai ý tưởng kinh doanh vừa nảy sinh trong đầu. Mặc dù Buffett nói rằng không có khoản nợ nào là hoàn toàn tốt, ít nhất những khoản đầu tư cho tương lai như vậy vẫn xứng đáng để ủng hộ, trái ngược với việc ứng trước tiền để chi tiêu không hợp lý.
Việc của phụ huynh là trao đổi kỹ càng, giúp con hiểu rõ sự khác biệt giữa nợ xấu và nợ tốt, nhằm ngăn chặn bước đi tồi tệ đầu tiên.
8. Không ngừng học tập
Bạn cảm thấy kém cỏi trong một lĩnh vực nào đó? Đừng lo lắng, người thành công luôn không ngừng học hỏi. Nhân vật của Buffett trong series hoạt hình Câu lạc bộ triệu phú bí mật có lời thoại: "Điều quan trọng với mỗi cá nhân là học tập suốt đời".
Đây là lời khuyên tốt dành cho các bậc làm cha làm mẹ, đặc biệt là với những người mới bắt đầu hành trình học tập trong bất kì lĩnh vực nào.
Buffett cũng từng chia sẻ: "Tôi luôn nhắc mọi người không ngừng học tập. Đừng ngần ngại đăng ký các lớp học hoặc đọc thêm về công nghệ và cải tiến".
Để khuyến khích tinh thần học tập của con, cha mẹ nên để con mình theo đuổi đam mê. Con có thể tham gia các lớp học thêm hoặc tìm đọc tài liệu. Đam mê học hỏi và ý chí kiên định sẽ giúp ích nhiều cho cuộc sống sau này của con, bao gồm cả mặt tài chính.
9. Nuôi dưỡng đam mê kinh doanh
Trước khi thành lập Berkshire Hathaway từ rất lâu, khi Buffett mới chỉ là cậu bé 6 tuổi thì ông đã kiếm được những đồng xu đầu tiên từ việc bán kẹo cao su ở nơi mình sống. Nhìn thấy tiềm năng mới, ông thậm chí còn mua 1 lốc 6 lon Coca Cola với giá là 25 xu rồi sau đó tách ra bán lẻ mỗi lon là 5 xu, và được lãi 5 xu.
Sau này lớn lên, con của bạn có thể không trở thành người đứng đầu 1 tập đoàn đa quốc gia, nhưng việc khuyến khích chúng tìm kiếm những cơ hội kiếm tiền sẽ rất có lợi cho con đường sau này của chúng. Thậm chí việc mở 1 quầy nước chanh cũng giúp chúng học được cách giải quyết vấn đề, cách đặt mục tiêu, cách tiếp thị hàng hóa cũng như phục vụ khách hàng.
Bạn có thể xem xét việc dùng 1 số tiền nhỏ cho con đầu tư, sử dụng 1 ứng dụng đầu tư tự động. Một số ứng dụng còn có thể thu thập tiền lẻ còn thừa từ những giao dịch nhỏ lẻ của bạn hàng ngày và cho vào 1 tài khoản đầu tư cho con bạn.
Khi con bạn lớn lên, chúng có thể tiếp quản tài khoản đó, sử dụng những bài học mà bạn đã dạy chúng để phát triển tài khoản đó lớn hơn nữa.
