Theo dân gian, cách duy nhất để vẫn sống sót khi ngủ và bật quạt là mở cửa sổ hoặc sử dụng một chiếc quạt có thể tự động tắt, để quạt không chạy suốt cả đêm. Nguồn gốc của câu chuyện "giết người" này rất tăm tối, tuy nhiên, liệu có bất cứ bằng chứng khoa học hay sự thật nào xung quanh không?
Một câu chuyện truyền thuyết cho rằng bật quạt sẽ khiến khí oxy biến thành carbon dioxide, làm không khí trong phòng ngủ không thể thở nổi, và vì thế bạn sẽ chết. Một câu chuyện khác lại nói rằng quạt thổi vào cơ thể bạn suốt đêm, khiến nhiệt độ cơ thể giảm xuống thấp đến mức sẽ gây ra chứng giảm nhiệt và dẫn đến tử vong. Hoặc, quạt không làm bạn mát mà liên tục lưu thông không khí nóng. Khí nóng sẽ chỉ khiến bạn nghẹt thở hoặc mất nước.
Khí nóng từ quạt có thể khiến bạn nghẹt thở hoặc mất nước.
Đây có phải chỉ là sự mê tín?
Trong tiếng Anh có một cụm từ gọi là "fan death" (cái chết do quạt gây ra). Nếu gõ từ này trên Google thì bạn chỉ nhận được những kết quả liên quan đến sự mê tín nói trên của người dân Hàn Quốc mà thôi. Thế nhưng, điều mê tín này thực sự khiến người Hàn Quốc lo ngại, đến nỗi vào năm 2005, Ban Bảo vệ người tiêu dùng Hàn Quốc đã ra cảnh báo "Beware Summer Hazards!". Một trong những cảnh báo này có đề cập đến quạt điện, khuyên người dân nên mở cửa khi dùng quạt lúc ngủ, và trích dẫn các lý do là gây mất nước, giảm nhiệt, giảm khí oxy.
Cảnh báo này cũng đưa ra số liệu 20 người tử vong vì bật quạt khi ngủ trong các năm từ 2003 đến 2005. Tuy nhiên, không ai có thể xác nhận những dữ liệu này. Làm thế nào lại có điều mê tín như vậy? Một số người tin rằng nó xuất phát từ một chiến dịch năm 1970, kêu gọi bảo tồn điện. Hoặc đơn giản nó là một sự trùng hợp – một ai đó phát hiện ra nạn nhân đã chết khi ngủ trong phòng kín và dùng quạt, và đưa ra kết luận vội vàng. Giả thuyết có thể hơn là, nạn nhân đã chết vì các nguyên nhân tự nhiên, như là đau tim. Có một trường hợp, nạn nhân ngủ trước một chiếc quạt đang bật sau một đêm uống nhiều rượu.
Bật quạt trong phòng kín như thế này sẽ rất dễ khiến bạn ngộp.
Điều thú vị là, Cục bảo vệ môi trường Hàn Quốc đưa ra trong cuốn sách cẩm nang Excessive Heat Events rằng mọi người không nên "chĩa trực tiếp quạt điện vào người khi nhiệt độ trong phòng nóng hơn 32°C. Lời cảnh báo này được đưa ra trong những đợt nắng nóng mạnh hồi những năm 1980 và 1990, khi có những bằng chứng cho thấy bật quạt trong phòng kín có thể khiến độ ẩm của cơ thể bị bốc hơi nhanh hơn trong cái nóng từ 32°C trở nên.
Người Hàn Quốc thực sự ngạc nhiên khi các quốc gia khác không tin vào điều này. Thậm chí cả người Nhật cũng tin rằng quạt có thể là tử thần bóng đêm. Cách duy nhất để hạn chế tác hại của quạt (kể cả quạt trần) là mở cửa sổ hoặc cửa phòng khi ngủ. Người ta cũng cho rằng mở máy điều hòa nhiệt độ cả đêm có thể gây bệnh. Vì sự thay đổi nhiệt độ đáng kể giữa môi trường trong và ngoài căn phòng có thể khiến bạn mắc bệnh.
Quạt trần cũng có thể gây ra nhiều nguy cơ như quạt đứng.
Cấm kị khi dùng quạt
- Bật quạt thẳng vào người: Nhiều người có thói quen bật quạt xối thẳng trực tiếp vào người, thậm chí không đổi hướng trong một thời gian dài. Cách làm này tuy có thể giúp cơ thể dịu mát nhưng lại rất có hại cho sức khỏe. Ở vùng da được quạt thổi vào liên tục, mồ hôi sẽ bốc hơi nhanh hơn, ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng, sự bài tiết mồ hôi bị mất cân bằng, gây ra các triệu chứng đau đầu, cảm cúm, choáng váng... Vì vậy, khi bật quạt nằm ngủ, bạn nên để quạt hướng lên tường hoặc trần nhà để không khí lưu thông tốt hơn. Phòng thoáng gió chỉ nên mở quạt ở tốc độ nhẹ, tốt nhất nên dùng quạt đảo chiều. Khi người có nhiều mồ hôi, bạn nên lấy khăn khô lau sạch rồi bật quạt từ xa để làm mát từ từ chứ không xối thẳng vào người, rất dễ bị cảm lạnh.
- Bật quạt ở tốc độ cao nhất: Khi nhiệt độ môi trường vượt quá 30°C, tức gần bằng với nhiệt độ cơ thể thì gió từ quạt thổi ra cũng là gió ở nhiệt độ cao. Vì vậy, bật quạt ở mức cao nhất sẽ làm cho nhiệt độ bề mặt da giảm, lỗ chân lông bít lại, mồ hôi không thoát được ra ngoài, cơ thể cảm thấy nóng hơn, dẫn đến mệt mỏi, kiệt sức và đau lưng. Do vậy, đừng thấy quạt không đủ mát mà bật quạt số cao nhất. Ngoài ra, khi sử dụng quạt thường xuyên, bạn nhớ vệ sinh định kỳ cánh quạt, lồng quạt, trục quay mô tơ bạc thau... để thiết bị hoạt động hiệu quả. Một chiếc quạt bám đầy bụi bẩn sẽ không thể mang đến làn gió mát sạch cho gia đình, ngược lại còn nhanh giảm tuổi thọ sử dụng quạt.
