Những chia sẻ của Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Đình Huấn, bệnh viện Nhi Đồng 1 dưới đây sẽ giúp các mẹ hiểu rõ hơn về bệnh viêm da tiết bã ở trẻ em cũng như cách phòng tránh, điều trị.
- Thưa bác sĩ, viêm da tiết bã là bệnh gì và nguyên nhân do đâu?
- Viêm da tiết bã là viêm da mãn tính thường gặp, đặc trưng có hồng ban tróc vảy nhờn , giới hạn tương đối rõ, tập trung chủ yếu vùng da nhiều tuyến bã như da đầu, mặt và vùng thân trên cơ thể, nên được gọi là bệnh viêm da tiết bã . Nguyên nhân có thể do tăng đáp ứng viêm với vi nấm Malasssezi furfur ( Pityrosporum ovale ). Đây là vi nấm ái mỡ thường sống ở các tuyến bã nhờn. Ngoài ra, yếu tố gen và môi trường cũng có thể tác động đến nguyên nhân khởi phát và diễn tiến của bệnh.
- Bệnh viêm da tiết bã biểu hiện ở trẻ em như thế nào, để chẩn đoán bệnh cần làm gì thưa bác sĩ?
- Chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa trên kết quả lâm sàng, xét nghiệm hiếm khi cần thiết. Tùy nhóm tuổi mà biểu hiện lâm sàng khác nhau, thường chia 2 nhóm tuổi :
Trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ: thường khởi phát sớm lúc 2 đến 10 tuần tuổi và thường sẽ hết lúc 8 đến 12 tháng tuổi trước khi có thể xuất hiện lại ở tuổi dậy thì. Biểu hiện thường thấy nhất là nhiều vẩy nhờn, dính, tập trung đỉnh đầu, có thể tạo thành lớp dày, lan tỏa khắp da đầu giống như chiếc mũ (dân gian gọi là "cứt trâu"). Vị trí thường gặp thứ hai là viêm da vùng tả lót, thường biểu hiện đỏ da nhiều hơn là có vảy.Ngoài ra, tình trạng đó có thể gặp ở mặt, vùng nếp gấp (vùng sau tai, vùng nách, vùng bẹn). Một số ít trường hợp bội nhiễm thêm vi trùng hay nấm candida.
Trẻ lớn vị thành niên và người lớn: Hầu hết biểu hiện dưới dạng vảy da đầu, dân gian gọi là "gàu", có thể dưới dạng mảng vảy kèm ít hồng ban ở các vị trí nhiều tuyến bã nhờn như giữa lông mày, giữa trán giữa 2 lông mày, nếp gấp mũi má, quanh mí mắt, sau tai, trước xương ức, giữa xương bả vai, dưới nếp gấp vú, rãnh sau tai, ống tai ngoài...
- Bệnh viêm da tiết bã nguy hiểm như thế nào và thường kéo dài bao lâu?
- Viêm da tiết bã là bệnh không nguy hiểm, chỉ ít nhiều khó chịu và ảnh hưởng thẩm mỹ. Trẻ nhũ nhi có tiên lượng tốt, tự giới hạn và hầu hết đáp ứng tốt với điều trị tại chỗ, với trẻ lớn vị thành niên và người lớn thì thường cần phải điều trị kéo dài hơn
- Xin bác sĩ cho biết cách điều trị viêm da tiết bả ở trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ?
- Với trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ bị "cứt trâu" hay vảy da đầu có thể bôi dầu khoáng hay dầu dành riêng cho bé như Baby Oil để làm mềm các vảy bám trên da đầu trước khi gội đầu vài giờ, dùng lược chải đầu có lông chải mềm dành riêng cho bé để chải nhẹ nhàng hằng ngày khi gội đầu giúp loại bỏ bớt các vảy trên da đầu.
Nếu các cách trên không hiệu quả thì các mẹ có thể dùng các loại dầu gội có các chất chống tiết bã như pyrithione zinc hay selenium sulfide .Các dầu gội kháng nấm như ketoconazole cũng có hiệu quả cao. Các chế phẩm có chứa acid salicylic không nên sử dụng vì có thể gây kích ứng và ngộ độc salicylic. Lưu ý, nếu da đầu viêm nhiều thì mẹ nên thoa corticoid tại chỗ loại nhẹ như hydrocortisone 1% hay nếu có bội nhiễm vi trùng (rỉ dịch, đóng mài vàng..) thì dùng kháng sinh chống tụ cầu trước khi điều trị corticoid bôi tại chỗ. Còn với sang thương ở da thì có thể dùng corticoid bôi tại chỗ tác dụng nhẹ như hydrocortisone 1% hay 2,5%, desonide 0,05%, bôi da 2 lần mỗi ngày khi có viêm nhiều. Ketoconazole là chọn lựa thay thế cho điều trị viêm da tiết bã ở trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ để tránh tác dụng phụ khi dùng corticoid tại chỗ trong thời gian dài hay trên vùng da rộng lớn
- Còn cách điều trị ở trẻ lớn vị thành niên và người lớn như thế nào thưa bác sĩ?
- Để kiểm soát vảy da đầu, bạn nên dùng dầu gội chống tiết bã có hoạt chất như pyrithione zinc, selenium sulfide, ketoconazole, tar hay acid salicylic . Và muốn kiểm soát hồng ban trên da đầu, bạn có thể bôi corticoid tác dụng nhẹ như fluocinolone, triamcinolone... lúc đi ngủ tối. Riêng với sang thương trên da thì dùng Hydrocortisone 1% hay 2,5% hoặc kem ketoconazole bôi da 2 lần mỗi ngày nếu cần thiết. Kem ketoconazole hay ciclopirox olamine bôi từ một đến 2 lần mỗi ngày có hiệu quả điều trị, ngay cả các trường hợp khó và sang thương lan rộng. Itraconazole uống có tác dụng với những ca viêm da tiết bã trung bình đến nặng. Viêm da tiết bả vùng mặt thường được điều trị với kem hydrocortisone từng đợt với kem ketoconazole. Một số thuốc có thể sử dụng như mỡ pimecrolimus 1%, metronidazole 0,75%... Riêng với viêm quanh bờ mi mắt thì bệnh nhân xoa nhẹ bờ mi và rửa thường xuyên với dầu gội trị gàu có chứa kẽm hay tar. Kem ketoconazole bôi một lần một ngày có giá trị trong những ca kháng trị và hạn chế corticoid thoa tại chỗ kéo dài vì có thể gây cườm nước (glaucome).
Xuân Ngọc
