Từ Hi thái hậu (1835-1908) nổi tiếng là người yêu làm đẹp. Trong cuốn Ngự Hương Phiểu Miểu Lục (Ghi chép thực tế về sinh hoạt đời thường của Từ Hi thái hậu) do Dục Đức Linh, nữ quan thân cận Từ Hi viết và xuất bản năm 1933, dù tuổi đã cao nhưng Từ Hi vẫn giữ được làn da trắng trẻo, mịn màng và mềm mại "như thiếu nữ".
Trong cuốn Chân dung Từ Hi, Katharine Augusta Carl, họa sĩ Mỹ đã vẽ chân dung bà từ năm 1903 tới 1904, mô tả thái hậu nhà Thanh đã gần 70 tuổi nhưng "thoạt nhìn chưa tới 40", "khí chất cao sang, khiến người mới gặp lập tức có cảm tình".
Bí quyết để Từ Hi thái hậu giữ da đẹp là nhân sâm, ngọc trai và đặc biệt là bột Ngọc Dung, loại mỹ phẩm bà đã sử dụng suốt đời, theo Uyển Hồng Kỳ, nguyên lãnh đạo Bảo tàng Cố Cung.
Một trong số 4 tranh chân dung Từ Hi thái hậu do họa sĩ người Mỹ Katharine Augusta Carl vẽ. Ảnh: Smithsonian Institution
Bột Ngọc Dung do các ngự y nhà Thanh chế tạo riêng cho Từ Hi sử dụng vào năm Quang Tự thứ 6 (1881), dựa theo công thức bột Bát Bạch mà phụ nữ cung đình thời nhà Kim sử dụng, gồm bạch đinh hương, bạch tật lê, bạch cương tàm, bạch cập, bạch sửu, bạch chỉ, bạch phụ tử, bạch phục linh.
Bạch đinh hương là phân của chim sẻ đực, vị đắng, tính ấm, hơi độc, dùng để loại bỏ vết nhăn, làm sáng mắt, giải độc, giảm sưng tấy. Cuốn Nhật Dụng Bản Thảo thời nhà Nguyên mô tả bạch đinh hương giúp "loại bỏ tàn nhang và nhân mụn". Nhiều công thức làm trắng da trong các sách y học cổ truyền Trung Quốc có nguyên liệu từ phân chim.
Bột Ngọc Dung chỉ dùng 6 trong số 8 loại thảo mộc trong bột Bát Bạch, bỏ thêm 8 loại thảo dược là nhụy hoa sen trắng, ưng hi bạch (phân chim ưng), phân bồ câu, rễ cây phòng phong, cam tùng, củ địa liền, bạch liễm, bạch đàn. Các nguyên liệu được mài thành bột mịn, pha với nước thành hỗn hợp sền sệt dùng để mát xa, rửa sạch mặt với nước. Mỗi ngày dùng 2-3 lần.
Phương pháp này giúp làn da sáng màu, ngăn ngừa nếp nhăn và vết thâm. Bác sĩ Hoàng Vịnh Tinh, phó trưởng khoa Da liễu, bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Quảng Đông, cho hay các vị thuốc cổ truyền làm từ phân chim từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc để điều trị bệnh phụ khoa, khối u và bệnh ngoài da.
Phân chim có tác dụng tăng cường tuần hoàn máu, tiêu huyết ứ, thanh nhiệt, giảm sưng tấy, tán ứ. Ngoài ra, phân chim còn có tác dụng chữa trị một số bệnh ngoài da do huyết ứ, sinh nhiệt.
"Tuy nhiên, ngày nay khó tìm các loại như bạch đinh hương, ưng hi bạch ở hiệu thuốc và cũng rất khó kiểm định chất lượng. Kể cả thử nghiệm lâm sàng cũng ít dùng", bác sĩ Hoàng cho hay.
Ngày nay có một phương pháp làm đẹp từ phân chim là khử trùng phân chim và làm thành mặt nạ. Loại mặt nạ này được một số người giàu có và nổi tiếng trên thế giới sử dụng như vợ chồng nhà Beckham.
Theo bà Hoàng, nhìn từ góc độ y học cổ truyền Trung Quốc, cần chú ý đến việc một số loại phân chim hơi độc. "Để điều trị và chăm sóc sắc đẹp, các loại phân chim hiếm khi sử dụng đơn độc mà thường kết hợp với nhiều loại thuốc thảo dược truyền thống để loại bỏ vết nám, làm trắng da", bác sĩ nói. "Ngày nay, những loại phân chim này hầu như không được sử dụng làm thuốc trong thực hành lâm sàng vì những lo ngại về tính an toàn và rủi ro của chúng".
