Theo ThS. BS Trần Quốc Khánh, bệnh viện Hữu Nghị Việt - Đức , đột quỵ nhiệt là 1 tình trạng chấn thương bởi nhiệt, cơ thể bị rối loạn do tiếp xúc với nhiệt độ cao trong một thời gian, thường kết hợp với tình trang mất nước và ở những người lao động quá sức, dẫn đến hệ thống điều hoà nhiệt độ của cơ thể bị tổn thương & mất kiểm soát.
Đột quỵ nhiệt có thể giết chết hoặc gây tổn thương não, cơ bắp và các cơ quan nội tạng khác trong cơ thể nếu bệnh nhân không được sơ cứu và xử trí kịp thời.
Theo định nghĩa y học về đột quỵ nhiệt là khi nhiệt độ cơ thể lớn hơn 104 độ F (tức 40 độ C ) với các biến chứng liên quan đến hệ thống thần kinh trung ương xảy ra sau khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, và các triệu chứng thường gặp bao gồm buồn nôn, co giật, lú lẫn, mất phương hướng và đôi khi mất ý thức hoặc hôn mê, và cuối cùng bệnh nhân sẽ tử vong nếu không được sơ cứu, cấp cứu kịp thời.
BS Khánh cũng cho biết, những nhóm người sau đây rất dễ bị đột quỵ:
Đột quỵ nhiệt thường xảy ra vào mùa hè nắng nóng hoặc trong các hầm lò đốt nhiệt độ cao và ở những người lao động nặng kéo dài.
Những người tham gia huấn luyện quân sự, các vận động viên chạy đường dài…trong điều kiện thời tiết nắng nóng.
Các vận động viên chạy đường dài trong thời tiết nắng nóng có nguy cơ cao bị đột quỵ nhiệt
(Ảnh: Internet)
Những người tiếp xúc đột ngột với môi trường nắng nóng như 1 đợt nắng nóng của mùa hè, đi du lịch đến vùng đất nóng…Gặp những tình huống này, thực sự anh chị cần hạn chế hoạt động mạnh vài ngày để cơ thể kịp thích nghi trước.
Những người lớn tuổi sống trong các căn hộ hoặc nhà không có máy lạnh hoặc luồng không khí tốt, quạt có thể khiến chúng ta thấy tốt hơn nhưng điều hoà mới là giải pháp hữu hiệu làm mát và giảm độ ẩm trong không khí.
Người dân sống trong khu vực đô thị dễ bị đột quỵ do nhiệt trong một đợt nắng nóng kéo dài, đặc biệt khi có điều kiện khí quyển ứ đọng và chất lượng không khí kém.
Trẻ sơ sinh, trẻ em dưới 4 tuổi và người lớn trên 65 tuổi đặc biệt dễ bị tổn thương vì cơ thể thích nghi với nhiệt chậm hơn những người khác.
Những người bị bệnh tim, phổi hoặc thận, béo phì hoặc thiếu cân, cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tâm thần, nghiện rượu…đều là những đối tượng có nguy cơ cao bị ảnh hưởng đầu tiên bởi nắng nóng kéo dài.
Những người thường xuyên dùng các loại thuốc kháng histamin, thuốc giảm cân, thuốc lợi tiểu, thuốc an thần, thuốc kích thích, thuốc chống co giật, thuốc tim và huyết áp như thuốc chẹn bêta và thuốc co mạch, và thuốc cho các bệnh tâm thần như thuốc chống trầm cảm và thuốc chống loạn thần. Các loại thuốc bất hợp pháp như cocaine và methamphetamine cũng có liên quan đến tăng nguy cơ đột quỵ do nhiệt.
Ngoài các nhóm người trên, BS Khánh cũng cho biết thêm, theo một nghiên cứu gần đây được trình bày tại hội nghị thường niên của Hội Nội Tiết bởi các nhà nghiên cứu từ Mayo Clinic ở Arizona: Những người mắc bệnh tiểu đường cũng là người có nguy cơ cao cấp cứu, nhập viện và tử vong do các bệnh lý liên quan đến nhiệt.
Những dấu hiệu phát hiện sớm người bị đột quỵ nhiệt
Đau đầu chóng mặt là một trong những dấu hiệu để nhận biết người bị đột quỵ nhiệt.
(Ảnh minh họa: Anninhthudo)
Theo BS Khánh, để phát hiện người bị đột quỵ thì chúng ra cần phải chú ý đến những biểu hiện sớm như: Đau đầu chóng mặt, thiếu mồ hôi mặc dù trời nắng nóng, da đỏ bừng – nóng và khô khi sờ vào, yếu cơ hoặc chuột rút, buồn nôn và ói mửa.
Còn nếu nặng hơn nữa là nhịp tim nhanh, có thể mạnh hoặc yếu, thở nhanh và nông, thay đổi hành vi như nhầm lẫn, mất phương hướng hoặc hoảng loạn, co giật, bất tỉnh.
Bên cạnh đó, cặp nhiệt độ cơ thể trên 40 độ C (104 độ F) là tiêu chuẩn quan trọng, và chính xác nhất là đo nhiệt bằng nhiệt kế ở trực tràng, hoặc ở miệng, nách.
Cách xử trí khi phát hiện người thân bị đột quỵ nhiệt
Để đảm bảo an toàn đối với sức khỏe người thận, BS Khánh khuyến cáo, nếu nghi ngờ ai đó bị đột quỵ do nhiệt, hãy gọi ngay cấp cứu 115 hoặc đưa người đó đến bệnh viện càng nhanh càng tốt. Bất kỳ sự chậm trễ nào trong việc tìm kiếm trợ giúp y tế đều có thể dẫn đến tử vong cho bệnh nhân.
Trong khi chờ đợi các nhân viên y tế đến, cần tiến hành sơ cứu đầu tiên, đó là đưa người bệnh đến môi trường có máy lạnh, hoặc đưa bệnh nhân vào trong nhà tắm-hoặc ít nhất là một khu vực râm và mát mẻ, cởi bỏ bất kỳ quần áo nào không cần thiết.
Thêm vào đó, nếu có nhiệt kế thì liên tục cặp nhiệt độ của cơ thể bệnh nhân và sơ cứu, làm mát cơ thể để đưa nhiệt độ về 38 đến 38,5 độ C.
Ngoài ra, chúng ta cũng cần phải học những cách làm mát cơ thể bao gồm: Dùng quạt không khí thổi đều trên người bệnh trong khi làm ướt da bằng khăn ướt hoặc vòi nước rửa, chườm các túi nước đá vào nách, háng, cổ và lưng của bệnh nhân vì những khu vực này rất giàu mạch máu gần da, làm mát chúng có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể nhanh chóng. Không sử dụng đá lạnh cho bệnh nhân lớn tuổi, trẻ nhỏ, bệnh nhân bị bệnh mãn tính...
