Dân Nam Định nhiều người tự nhận 'sống bằng nghề bán hàng ăn'. Các con đường nhỏ trong khu phố cổ Thành Nam (cách gọi khác của phố cổ Nam Định) mỗi ngày đều tấp nập những quán lâu đời. Với người dân địa phương, xuống phố ăn hàng là nếp sống quen thuộc qua nhiều thập kỷ.
Như nhiều tỉnh thành miền Bắc, bữa sáng ở Nam Định kéo dài từ sớm tinh sương đến gần giờ trưa. Các món bún, phở, xôi... là lựa chọn quen thuộc. Riêng xôi xíu được xem là món quà đặc trưng của 'thành phố hoa gạo'. Trong ảnh là cửa hàng bán món này trên đường Bắc Ninh, đông người xếp hàng ăn tại chỗ cũng như mua mang đi, lúc khoảng 9h30 một sáng cuối tuần.
Xôi xíu đơn giản là xôi trắng ăn kèm thịt xá xíu và lạp xưởng. Miếng thịt nạc và khô, không mỡ màng như ở các quán ăn đồ Hoa. Thịt ướp thơm, mềm, không quá ngọt, thái lát mỏng.
Hạt nếp dẻo thơm thấm nước xốt sền sệt, đưa đẩy vị giác. Một bát xôi thông thường giá 15.000 đồng. Nếu muốn ăn thêm xôi hoặc thịt xá xíu, thực khách có thể gọi phần ăn 20.000 đồng.
Ngoài xôi xíu được ưa chuộng, quán còn bán thêm chè thập cẩm và chè đậu xanh, hạt sen giá 15.000 đồng. Chè ở đây luôn bỏ thêm nho khô và quả sơ ri được sên thành mứt - những loại nguyên liệu thường thấy trong cốc chè ở miền Bắc những năm 1990.
Ngoài ăn kèm xôi, thịt xá xíu còn được yêu thích khi ăn với phở, làm thành món phở chấm xíu trứ danh. Bánh phở ăn khô; thịt xá xíu được quay vàng giòn bên ngoài, giữ độ mềm bên trong, ăn kèm hành phi thơm phức. Bí quyết tạo nên độ ngon cho món ăn là thứ nước chấm chua ngọt kèm hành phi và hành củ. Một phần ăn 60.000 đồng đủ cho một hoặc hai người dùng.
Ngoài phở chấm xíu, quán trên đường Nguyễn Hiền còn bán phở chiên giòn và nhiều món từ gà. Quán quen thuộc với người dân và khách du lịch gần 10 năm nay.
So với bữa sáng, giờ quà chiều càng được ưa chuộng ở Nam Định với thực đơn đa dạng, nổi bật có cháo lưỡi lợn, sườn non, móng giò. Cháo nấu từ bột gạo xay nhuyễn, đặc sánh, mềm mịn giống cháo sườn Hà Nội, ăn ngọt thanh, nhẹ bụng.
Quán cháo trên đường Hưng Yên mở bán đã 40 năm, là quán đầu tiên bán món này ở phố cổ Nam Định.
Bánh mỳ ở Nam Định nhỏ, thon tương tự bánh mỳ que Hải Phòng, nhưng vỏ bánh là loại mềm, bóng, trông giống các loại bánh mỳ ngọt. Đồ ăn kèm chỉ đơn giản pate, ruốc nhưng dễ ăn, bắt vị trong mỗi chiếc bánh 15.000 đồng.
Quán ở mặt đường Lý Thường Kiệt khách xếp hàng dài mỗi buổi chiều. Chủ quán tay thoăn thoắt xắt pate, gắp ruốc, kẹp bánh cũng không kịp phục vụ. Từng khay topping cứ bê lên lại vơi đi trong vài phút.
Đặc sản nức danh hơn cả của Nam Định là phở cồ. Do đó đi đến đâu, bất kể sáng - chiều, thực khách cũng bắt gặp những quán phở đúng điệu địa phương với giá 35.000-40.000 đồng.
Phở cồ của Nam Định chỉ có phở bò, với bánh phở to bản, nước dùng đậm vị được nấu từ xương bò và các loại nước mắm ngon. Riêng phở tái lăn thêm dậy mùi tỏi phi và vị ngọt của bò xào sơ trước khi thả vào bát phở.
Bánh cuốn Nam Định cũng dùng thứ bột gạo làm nên vỏ bánh dẻo, mịn, nhân bên trong có thịt băm, mộc nhĩ như bánh cuốn nóng. Tuy nhiên, bánh được tráng sẵn liên tục, khi ăn vỏ bánh đã nguội bớt, khá giống bánh cuốn Thanh Trì của vùng ngoại thành Hà Nội.
Một phần bánh cuốn ăn kèm chả mỡ, hành phi có giá 25.000 đồng.
Ngoài phở cồ, một món ăn khác định danh Nam Định trên bản đồ ẩm thực Việt Nam là bánh xíu páo. Đây là món quà vặt được người gốc Hoa mang theo khi họ di dân tới đây định cư từ các thế kỷ trước. Bánh tròn, nằm gọn trong lòng bàn tay người lớn. Vỏ làm từ bột mỳ được nướng vàng, hơi giống bánh bao chiên nhưng không bị ngấy mỡ. Nhân bên trong có trứng cút, thịt băm nêm nếm vừa vặn rồi trộn với nấm, mộc nhĩ, hành tây.
Bánh xíu páo hiện diện ở khắp các ngõ phố Nam Định, từ cửa hàng lớn đến thùng hàng nhỏ đặt trên vỉa hè. Mỗi chiếc bánh giá 6.000 đồng, khách thường mua hộp 6 cái. Nhiều người xách theo hàng chục hộp làm quà khi đi xa.
Không chỉ các món mặn, những tiệm bán đồ ngọt, đồ tráng miệng cũng bán chạy không kém. Từ đầu giờ chiều, một quán kem xôi và chè 35 năm tuổi đã kín khách xếp hàng trước cửa. Bên trong quán rộng hơn 20 m2, đủ kê 6-8 chiếc bàn nhỏ. Không chiếc bàn nào bị bỏ trống quá lâu, bởi khách này vừa đi, khách khác đã tới. Ai cũng chờ đợi kiên nhẫn, không sốt ruột hay than vãn dù chủ quán phục vụ không xuể.
Các thùng kem dung tích khoảng 10 lít được bê lên liên tục. Chủ quán cho biết mỗi buổi chiều, quán tiêu thụ bốn hoặc năm thùng như vậy. Kem xôi ở đây dùng duy nhất kem vị vani với chất kem bông xốp, vị ngọt vừa phải.
Thay vì xôi cốm hay xôi nghệ dẻo dính như ở nhiều nơi, kem xôi ở đây ăn kèm xôi vò tơi hạt. Mỗi phần ăn có hai viên kem vani phủ xôi và dừa khô có giá 15.000 đồng. Ngoài kem xôi, quán có thêm lựa chọn kem dâu, chè bưởi đồng giá 15.000 đồng; kem caramen và sữa chua túi đồng giá 6.000 đồng.
Ngoài những món ăn chính và ăn vặt này, Nam Định còn có nhiều món ngon khác như óc lợn tần lư hương, nem nắm, bánh su kem... với giá tiền bình dân tương tự. Nam Định giữ nhịp sống chậm rãi, mức chi tiêu giống Hà Nội những năm cuối 1990 - đầu 2000. Lang thang phố cổ Thành Nam, ngắm những mái nhà cổ kính rồi tấp vào những quán xá ven đường thưởng thức món ngon là lựa chọn phù hợp cho một chuyến rong chơi tiết kiệm và ngắn ngày.
Một vòng food tour Nam Định
