Ngày xưa, gạo lứt từng bị nhiều người “lắc đầu” vì hạt cứng, màu nâu đỏ và mất nhiều thời gian nấu nướng. Trong ký ức của không ít người, gạo lứt bị coi là thứ gạo kém ngon. Thế nhưng, giờ đây hạt gạo mộc mạc ấy lại trở thành “siêu thực phẩm” được chị em phụ nữ săn đón nhờ giá trị dinh dưỡng cao và lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe, vóc dáng và làn da.
Gạo lứt – tinh hoa giữ nguyên lớp vỏ cám quý giá
Khác với gạo trắng đã được xay xát kỹ, gạo lứt chỉ bỏ lớp vỏ trấu ngoài cùng, giữ nguyên lớp cám và mầm gạo giàu dưỡng chất. Chính lớp cám này chứa nhiều vitamin nhóm B, mangan, magie, sắt, kẽm, chất xơ hòa tan và chất chống oxy hóa gamma-oryzanol, giúp hạ cholesterol, bảo vệ tim mạch và làm chậm quá trình lão hóa.
Với hàm lượng chất xơ gấp 2–3 lần gạo trắng và chỉ số đường huyết thấp, gạo lứt đặc biệt phù hợp cho người đang giảm cân, tiểu đường hoặc muốn duy trì vóc dáng. Nhiều chị em còn ưa chuộng gạo lứt đen, tím than hay huyết rồng bởi các sắc tố anthocyanin và flavonoid giúp tăng sức đề kháng, chống oxy hóa, dưỡng da từ bên trong.
Không còn là món ăn “quê mùa”, gạo lứt giờ đây đã trở thành nguyên liệu cao cấp, xuất hiện trong thực đơn eat clean, món chay, thực dưỡng, thậm chí là các sản phẩm làm đẹp và dinh dưỡng như sữa gạo lứt, bánh granola, bún gạo lứt, bột mầm gạo lứt.
Việt Nam hiện có nhiều vùng chuyên canh gạo lứt nổi tiếng:
Sóc Trăng: Quê hương của gạo tím than, gạo lứt đỏ và nhiều giống đặc sản giàu anthocyanin.
Điện Biên: Vùng núi cao với các loại gạo lứt đỏ, đen dẻo thơm, hạt chắc.
An Giang: Nổi bật với gạo mầm Vibigaba – gạo lứt nảy mầm giàu GABA, được chế biến hiện đại.
Tiền Giang – Gò Công: Trồng gạo lứt trắng Đài Loan, hạt dài, mềm dẻo.
Ngoài ra, nhiều nông trại ở Đồng Tháp, Trà Vinh, Bạc Liêu cũng đẩy mạnh sản xuất gạo hữu cơ, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.
Các loại gạo lứt đặc sản thường có giá 25.000 – 50.000 đồng/kg, riêng gạo hữu cơ, gạo mầm chế biến theo quy trình khắt khe có thể lên đến 80.000 – 120.000 đồng/kg nhưng vẫn được người tiêu dùng săn lùng.
Khác biệt trong cách trồng và chế biến
Về cơ bản, gạo lứt được trồng như lúa thông thường, song khâu chế biến giữ nguyên lớp cám và mầm khiến giá trị dinh dưỡng cao hơn. Điều này đòi hỏi quy trình xay xát, bảo quản kỹ lưỡng hơn để giữ hương vị và hạn chế ẩm mốc.
Bên cạnh đó, việc chọn giống lúa giàu sắc tố tự nhiên như lúa huyết rồng, lúa tím than… giúp gạo lứt có thêm hợp chất chống oxy hóa, mang lại giá trị cao về dinh dưỡng và thương mại.
Bí quyết để gạo lứt trở nên “dễ ăn” hơn
Nhiều người ngại gạo lứt vì hạt cứng và lâu chín, nhưng chỉ cần vài mẹo nhỏ:
Ngâm từ 6–8 tiếng trước khi nấu để hạt mềm và dễ tiêu hóa.
Nấu bằng nồi áp suất hoặc nồi cơm điện chuyên dụng để cơm dẻo và thơm hơn.
Kết hợp gạo lứt với đậu đỏ, mè rang, dầu dừa để tăng hương vị và dinh dưỡng.
Đổi món với cháo gạo lứt, cơm cuộn, bánh đa, trà gạo lứt rang để dễ ăn mà không bị ngán.
Sự trở lại mạnh mẽ của gạo lứt không chỉ nhờ trào lưu ăn uống lành mạnh mà còn vì xu hướng quay về thực phẩm bản địa. Những hạt gạo mộc mạc mà bà, mẹ từng nấu giờ trở thành “siêu thực phẩm” xuất hiện trên bàn ăn của giới trẻ thành thị.
Với giá trị dinh dưỡng vượt trội, gạo lứt xứng đáng là lựa chọn cho lối sống cân bằng và chăm sóc sức khỏe lâu dài. Tuy nhiên, chuyên gia khuyến nghị chỉ nên dùng 2–3 bữa/tuần và kết hợp đa dạng thực phẩm khác để đảm bảo dinh dưỡng toàn diện.
