Trong hình dung của tôi, hà nội vốn là một nơi kì quặc. Kì quặc bởi cái đất Hà Thành này vốn mâu thuẫn đến khó tin. Như đi giữa cả con đường tấp nập người lại qua, ồn ào tiếng khói bụi, còi xe, bỗng nhiên lại gặp một gánh hàng rong hay chiếc xe bán hoa quả dạo yên bình đến lạ. Như vốn là chốn thủ đô, hiện đại là thế, cái gì cũng có, nhưng người ta vẫn có thói quen nhặt nhạnh và cất cho riêng mình những nếp sinh hoạt nhỏ nhặt đã rơi sâu vào trong tiềm thức, như nhìn những gánh hàng rong hoa quả để đoán mùa về...
Cái mảnh đất Hà Nội này sao có lắm thứ để nói, để viết, để nhớ, để kể về mỗi khi sang mùa đến thế. Chưa kể gì đến những thứ cao xa, ngay những chiếc xe đạp lặng lẽ dựng bên đường có giọt mồ hôi rớt vội chở theo những thức quà, những mẹt hoa quả đã đủ để gọi mùa hạ về trên khắp phố.
1. Quả nhótNhững trái nhót đỏ chót, béo múp, căng tròn, chỉ mới nghĩ đến thôi đã khiến người ta "ứa cả nước miếng" đang vào giữa mùa rộ nhất. Đây cũng là thứ quả được bán nhiều nhất trong những ngày hè đủng đỉnh về trên khắp phố phường Hà Nội. Chẳng khó gì để gặp các chú, các cô chở sau mình cả một cái mẹt to mang theo những trái nhót đỏ lựng nằm yên, ngoan ngoãn, đứng bán ở hai bên đường. Cái hình ảnh này sao mà giản dị, mà thân, mà Hà Thành đến thế.
Cái thứ quả vừa đẹp, vừa thơm, chua chua, ngọt ngọt, cắn một miếng đã thấy hương mùa hè chạy khắp từ đầu lưỡi xuống đến cổ họng này luôn được các em gái mê mẩn mỗi độ hạ về. Không chỉ là vị mùa hè, mà cái vị của một thuơr mặc áo trắng, cắp sách đến trường, lén lút cầm theo túi nhót với gói bột canh mì tôm cũng tự nhiên theo đó mà về khiến dăm ba người ngơ ngẩn, thẩn thơ.
2. MậnChỉ vừa kịp vào mùa thôi nhưng những trái mận xanh, đỏ đã nhanh chóng trở thành một loại quả khó thiếu được trong các món ăn vặt ngày hè. Có lẽ được ưu ái vì dễ ăn hơn, quen thuộc hơn mà không chỉ được rong ruổi khắp các con đường nhỏ to trên phố Hà Nội sau lưng các bác, các cô, mận còn được cắt ra, bán sẵn, ngồi yên trên mâm chờ những người thèm thuồng và trót yêu đến đón.
Cái ngon của mận mùa hè không thể thiếu đi bàn tay tẩm ướp gia vị của các chị, các bà, các cô. Chút muối, chút ớt vừa miệng theo bàn tay gầy xương, thoăn thoắt đảo đều cứ thế mang cho trái mận đầu mùa nhỏ, tròn cái vị chua chua, cay cay, ngọt ngọt đậm đà. Cũng là muối, là ớt đó nhưng sao khác hẳn với những lúc ở nhà tự cắt, tự trộn.
Mận đỏ nằm kề xoài xanh, chẳng những ngon miệng mà cũng thấy vừa mắt ghê gớm!
Có nhiều người không quen với mận đã tẩm ướp mà chỉ chung thủy chấm mận với bột canh, có khi mua một lúc liền vài cân, về rửa sạch rồi ăn dần. Mận đầu mùa chưa được to, tròn, cũng chưa có cái vị ngọt thanh vốn có, nhưng những người yêu mùa hạ chắc cũng chẳng thể từ chối cho dù mận còn rất chua.
3. Dâu tằmLê la khắp chợ mùa này cũng dễ lắm mà gặp những cái mẹt tròn đầy đặn dâu tằm. Những quả dâu chín đều, đồng loạt ngả sang đen, thảng hoặc có xen kẽ dăm ba quả cứng đầu chưa chịu chín hết nên đỏ với đen loang lổ. Những quả dâu bé bé, dài dài nhưng căng mọng những nước, ngọt ngọt, thanh thanh cũng là thứ quà đặc trưng của mùa hè mà chẳng riêng gì Hà Nội.
Các bà, các mẹ thường mua dâu tằm về ngâm lấy nước uống dần như nước mơ, nước sấu. Cứ một lớp dâu được rửa sạch với một lớp đường, xếp đều trong thẩu, hoặc những hộp thuỷ tinh to, để đó vài tuần cho dâu quyện với đường chảy ra thành nước. Cái vị nồng nồng của dâu ngâm cũng khá kén người, nhưng nếu pha thêm chút nước lọc cho nhạt bớt, khuấy thêm thìa đường nếu vẫn còn chua cũng là thứ nước giải khát ngon mà rẻ giữa mùa hè nóng nực.
Ở Hà Thành vốn có những thứ được nhớ, được yêu bởi qua biết bao nhiêu thời gian, cái nét văn hóa vẫn giữ riêng như thế. Thời gian càng dài thì những điều quen thuộc càng thấm, càng ngấm vào tâm trí những người con yêu Hà Nội. Như là mùa nào thì thức nấy, như là bận rộn đến mấy cũng phải ghé qua những gánh hàng rong để biết tháng mấy đang về...
Ảnh: Doãn Tuấn
Lạc Hi -
