Trước đó, một phóng sự điều tra của phóng viên tờ Bangkok Post cho biết, trong khi dự án Xayaburi chưa được các nước thành viên của Ủy hội sông Mekong (MRC) phê duyệt, thì Lào đã bắt đầu các công việc chuẩn bị cho dự án như làm đường, công tác chuẩn bị di dân từ cách đây 5 tháng.
 |
| Lào đã bắt đầu làm đường dẫn tới khu vực định xây đập thủy điện Xayaburi từ cách đây 5 tháng. Ảnh: Bangkok Post. |
Ông Viraphonh Viravong, Tổng cục trưởng Tổng cục Điện lực thuộc Bộ Năng lượng và Khoáng sản Lào nói trên Bangkok Post: “Việc xây dựng tuyến đường này phù hợp với cả yêu cầu của dự án xây đập và nhu cầu của chính quyền tỉnh Luang Prabang. Nếu dự án không được phê duyệt, con đường sẽ được dùng để phục vụ nhu cầu đi lại của người dân”.
Đập Xayaburi ở phía bắc Lào, là dự án đầu tiên trong tổng số 11 công trình dự kiến sẽ được xây dựng trên dòng chính của Mekong, con sông lớn đầy phù sa và cá, chảy từ Trung Quốc, qua Myanmar rồi đến 4 quốc gia vùng hạ Mekong gồm Thái, Lào, Campuchia và Việt Nam.
Tuy nhiên, dự án đã vấp phải sự phản đối của nhiều nhóm môi trường và các tổ chức phi chính phủ trong khu vực, vì họ cho rằng dự án này sẽ gây thiệt hại cho hệ sinh thái và cộng đồng dân cư sống ven sông.
Ngày 19/4, tại cuộc họp tham khảo ý kiến cuối cùng của MRC, các nước thành viên yêu cầu dự án nên hoãn lại và được chuyển lên cấp bộ trưởng vào tháng 11 tới. Mới đây, Liên minh Cứu sông Mekong đã gửi tới ASEAN lời kêu gọi hành động ngay lập tức để hủy bỏ dự án thủy điện Xayaburi ở bắc Lào. Liên minh cũng kêu gọi chính phủ Lào dừng các hoạt động xây dựng tại vùng dự án, đồng thời kêu gọi chính phủ Thái Lan hủy bỏ kế hoạch mua điện từ con đập này.
Họ cũng đề xuất Ủy ban Liên chính phủ về Quyền con người ASEAN (AICHR) điều tra về dự án này. Theo Liên minh Cứu sông Mekong, nếu được xây dựng, con đập đầu tiên trên dòng Mekong này có thể sẽ gây ra những xung đột xuyên biên giới nghiêm trọng giữa các quốc gia trong khối ASEAN, đặc biệt là khu vực Mekong.
Bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 18 tại Jakarta, Indonesia, Thủ tướng Lào Thoongsing Thammavong thông báo quyết định tạm dừng dự án thủy điện Xayaburi. Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng chân thành cảm ơn quyết định này và cho rằng điều đó thể hiện sự hợp tác và quan tâm sâu sắc của Lào đối với đề nghị của Việt Nam.
Hai thủ tướng cũng nhất trí cho rằng các nước thành viên Ủy hội sông Mekong cần phối hợp nghiên cứu khoa học toàn diện để xác định đầy đủ tác động của các công trình thủy điện trên dòng chính con sông này và đạt được sự đồng thuận trước khi đưa ra quyết định về việc xây dựng các công trình.
Hương Thu
