 |
| Vị trí Lào dự định xây đập Xayabouri. Ảnh: Internationalriver. |
Công trình thuỷ điện Xayaburi có công suất 1.260 MW và hầu hết sản lượng điện của dự án trị giá 3,5 tỷ USD này sẽ được bán cho Thái Lan. Dự án do bốn ngân hàng Thái Lan tham gia đầu tư là Kasikornbank, Krung Thai Bank, Bangkok Bank và Ngân hàng Thương mại Siam.
Theo kế hoạch, trong tháng này, bốn ngân hàng và nhà đầu tư Ch Karnchang sẽ kí kết thỏa thuận. Tuy nhiên, phát biểu trên tờ Post Today của Thái Lan, phó giám đốc Ngân hàng Thương mại Siam cho biết, nhiều khả năng họ sẽ không ký thỏa thuận cùng 3 ngân hàng khác do sự phản đối mạnh mẽ của cộng đồng dân cư dọc sông Mekong.
“Nhiều nhóm cộng đồng ở Lào, Campuchia, Việt Nam và Thái Lan đã phản đối dự án này chủ yếu vì các tác động môi trường. Là ngân hàng hỗ trợ tài chính cho dự án, chúng tôi phải cân nhắc thật kỹ lưỡng. Nếu dự án không thực hiện đúng các quy định của pháp luật, chúng tôi sẽ không ký thỏa thuận cho vay”, ông Artit Nanwittaya nói.
Về vấn đề xây đập Xayaburi, hai nước Việt Nam và Campuchia đều đề nghị hoãn 10 năm để nghiên cứu kỹ hơn về các tác động tới môi trường và sinh kế của người dân sống dọc bờ sông Mekong. Campuchia cho rằng việc xây dựng đập Xayaburi sẽ ngăn chặn nguồn lợi từ cá, ngăn cản sự di cư của cá là thảm họa về an ninh lương thực lẫn dinh dưỡng.
Nhiều người Thái Lan tuần trước cũng viết đơn thỉnh cầu gửi tới Ủy ban liên chính phủ ASEAN (AICHR) phản đối xây đập Xayaburi. Họ cho rằng, dự án được xây dựng sẽ tác động tới 8 tỉnh đông bắc Thái Lan nằm dọc sông Mekong.
Trao đổi với VnExpress, ông Tô Văn Trường, Viện nghiên cứu thủy lợi miền nam cho rằng, sự việc ngân hàng Thương mại Siam không đầu tư xây dựng đập Xayaburi có thể thể tác động tích cực tới quyết định của các nhà đầu tư còn lại. Theo ông, đập Xayabouri nếu được xây dựng sẽ gây ra những tác động môi trường to lớn.
Ông Trường phân tích, với kiểu đập dâng thường thì thường điều tiết nước theo ngày, trữ nước trong ngày và phát điện giờ cao điểm. Khi trữ nước thì phía hạ lưu không có dòng chảy nên sẽ ảnh hưởng tới việc sử dụng nước dưới hạ lưu, ảnh hưởng các loài thủy sinh, giao thông thủy gặp khó khăn, xâm nhập mặn ở đồng bằng sâu hơn.
Chuyên gia này cũng cho rằng, Lào nên xem xét kĩ vấn đề an toàn hồ chứa liên quan đến động đất ở Lào. "Cho đến nay nước Lào chưa có mạng trạm Quốc gia quan trắc các hoạt động động đất. Các trận động đất mạnh xảy ra trên lãnh thổ Lào được ghi nhận từ những năm hai mươi của thế kỷ trước trở lại đây nhờ mạng trạm quốc tế cho thấy, Lào cũng không phải là vùng yên tĩnh về động đất", ông Trường nói thêm.
"Vùng Xayabury của Lào có động đất liên đới với cả Myamar và Thái Lan. Phía Myanmar thiệt hại khá nặng nề cả về người và của. Đây là điều cảnh báo liên quan đến bài toán an toàn, ổn định liên hồ chứa, cho nên phía Lào cần phải bổ sung, xem xét, đánh giá thận trọng trong thuyết minh hồ sơ dự án của đập thủy điện Xayaburi".
Dự án Xayaburi vừa được các nước thuộc Ủy hội sông Mekong (MRC) thống nhất đưa lên cấp cao Bộ trưởng quyết định vào tháng 11 tới.
Hương Thu
