Zootopia là thế giới chỉ tuyền các loài thú nhưng thực chất đó là tấm gương phản chiếu xã hội con người chúng ta.
(Bài viết có tiết lộ tình tiết trong phim)
Sau rất nhiều bộ phim hoạt hình dành cho trẻ con, vào mùa xuân năm nay Disney đã cho ra đời Zootopia, một tác phẩm làm người lớn cũng phải thích thú. Dù chỉ có những loài động vật sinh sống nhưng Zootopia chẳng khác gì thế giới mà chúng ta đang sinh hoạt và hít thở hàng ngày. Có những vấn đề nhức nhối và thiếu thỏa đáng y hệt.
Không phải hát một bài thì mọi chuyện sẽ được giải quyết
Chuyện kể rằng cô thỏ Judy Hopps đến từ vùng nông thôn ao ước làm cảnh sát và cô tin Zootopia là nơi sẽ biến mọi giấc mơ thành sự thật. Tại đó, động vật ăn cỏ và động vật ăn thịt chung sống hòa bình. Dù bé nhỏ hay to lớn, phương tiện để phục vụ từng loài thú đều có mức độ tiện nghi ngang nhau. Zootopia cũng được chia ra làm bốn khu vực sinh thái riêng biệt để phù hợp nhu cầu cá biệt của từng loài. Thoáng nhìn qua, thành phố này rất lý tưởng và là điểm đến đầy hứa hẹn cho các cư dân bốn chân.
Nhưng đời không đơn giản thế. Tại Zootopia ẩn chứa một sự phân biệt ngầm. Không phải ngẫu nhiên mà chúa sơn lâm thì làm thị trưởng, những anh to cao hung dữ như voi, tê giác, trâu, cọp mới được làm cảnh sát và anh chó thì chỉ là một chân giữ cửa quèn. Đến phần thỏ Judy, cô cũng nhanh chóng bị gạt ra khỏi công việc cảnh sát điều tra để xé vé phạt đỗ xe. Không ai giao việc cho thỏ bé nhỏ, đặc biệt khi đấy lại là... thỏ cái.
Cả hai chuyện vừa nói đều khá quen thuộc đúng không. Ngay từ đầu, cách tổ chức nhân sự trong một bộ máy chính quyền quan trọng như sở cảnh sát đã là chi tiết thâm sâu để bác lại luận điệu Zootopia hoàn hảo của ngài thị trưởng sư tử. Câu chuyện phân cấp này thật giống xã hội loài người. Kẻ mạnh nắm quyền, kẻ yếu gọi dạ bảo vâng. Và chuyện Judy chen chân vào sở cảnh sát thành phố chả khác gì phụ nữ bị cười chê khi làm chính trị. Sếp trâu Bogo hạn chế cơ hội, nạt nộ Judy và các đồng nghiệp thì không quan tâm. Phụ nữ cũng rơi vào tình trạng tương tự, họ phải nỗ lực gấp ba, gấp bốn lần đàn ông để không bị coi thường hay xem như bình hoa di động.
Sư tử uy quyền làm thị trưởng
Trâu hung dữ làm cảnh sát trưởng
Như những bộ phim tình cảm lãng mạn khác, bên cạnh mỗi cô gái mộng mơ phải có một anh phong trần gõ gõ đầu nàng để tỉnh mộng. Người được giao nhiệm vụ này là anh cáo lường gạt Nick Wilde. Trong phim, Nick có một câu thoại cực kì hay: "Cô nghĩ chỉ cần hát một bài là chuyện gì cũng được giải quyết hả?". Với câu nói này, Nick đã đập tan ảo vọng thiên đường về Zootopia. Anh đánh thức Judy khỏi giấc mộng phi thực tế nhưng cũng ngầm nhắc khán giả rằng hãy tập trung hơn, nhìn và nghe kĩ các chi tiết, về sau còn nhiều bất công lắm.
Quyền con người và chuyện da trắng, da màu
Có lẽ đến lúc thỏ Judy nói, nhiều cư dân mới thảng thốt nhận ra sự khác biệt ở bản chất vẫn là mầm mống cho một xã hội thiếu công bằng. Họ đã ngủ vùi quá lâu trong lý tưởng từ những nhà lãnh đạo, bởi truyền thông. Điều này có lợi nhưng cũng có hại. Lợi vì những loài thú có thể chung sống với nhau mà không phải sợ một giống loài đặc biệt nào, hại vì khi bị đánh thức, sự khác biệt trở thành mối đe dọa lớn. Nó khiến vùng đất yên bình trở nên nhiễu loạn, các loài vật nghi ngờ lẫn nhau.
Như Judy thừa nhận, về cấu tạo sinh học thì hai loài ăn thịt và ăn cỏ khác nhau. Một bên hiền lành và một bên vẫn còn bản năng săn mồi, dù có được "thuần hóa" thì cũng cần phải cẩn thận. Mâu thuẫn trong Zootopia như là "lời nhắc khéo" đến xã hội mỹ vẫn còn mang nặng yếu tố phân biệt chủng tộc. Các nhà lãnh đạo cố gắng đưa tư tưởng hòa bình lên phổ quát nhưng luôn có sự khinh thường ngấm ngầm dành cho dân da màu. Giữa các cư dân, vấn đề này còn nghiêm trọng hơn. Dân da màu chỉ chiếm 13% dân số y như động vật ăn thịt chiếm 10% dân số Zootopia nhưng luôn bị xem là mối nguy hiểm trong cộng đồng. Tệ nạn xuất hiện, người ta nghĩ dân da màu là lí do, nhu cầu cộng đồng tăng, ngân sách bảo hiểm tăng, họ cũng nghĩ do dân da màu lười biếng, bọn nhập cư chỉ mơ được nhà nước hỗ trợ chứ không chủ động làm việc. Xã hội luôn có người này, người kia. Đáng thương nhất là những người không ngừng cố gắng hòa nhập nhưng luôn bị định kiến cản đường.
Khủng hoảng truyền thông
Nếu quan tâm đến báo chí, chắc chắn bạn sẽ tìm thấy những kĩ năng phỏng vấn và trả lời phỏng vấn đắt giá khi cáo Nick hướng dẫn thỏ Judy đối diện với truyền thông. Thế nhưng, Judy cũng chỉ là quân cờ trong tay người khác.
Trong thời đại thông tin lan rộng và khó kiểm soát, một câu nói còn chưa rõ ý đã được xuyên tạc đăng tải. Nhất là những chủ đề nhạy cảm, chỉ cần một vài "từ khóa" nguy hiểm chết người cũng có thể khiến cộng đồng mạng sôi sục và tranh cãi quyết liệt. Đánh trúng vào tâm lý hoảng loạn tập thể đó, một chia sẻ chân thành từ Judy cũng khiến dân cư thành phố Zootopia bắt đầu nghi ngờ nhau, nhìn nhau như kẻ thù.
Kết
Sự tan vỡ của Zootopia trong đầu cô thỏ mộng mơ cũng hệt như giấc mộng Mỹ quốc của rất nhiều thành phần, đặc biệt là tầng lớp thanh thiếu niên. Họ mơ mộng về một cuộc đời như ý, một đường thẳng chạy dài và chỉ cần thật cố gắng sẽ thành công. Nhưng không đơn giản thế, vẫn có những chướng ngại không ngờ tới. Có những "đối thủ" vốn đã được định sẵn là có điều kiện tốt hơn, giỏi giang hơn hay... xinh đẹp hơn ta chả hạn.
Nhưng Judy đã rất nỗ lực để là cô thỏ đầu tiên tốt nghiệp học viện cảnh sát và cũng đứng đầu lớp. Khi nhận công việc không như ý, Judy cũng than thở nhưng nhanh chóng xốc lại tinh thần để hoàn thành việc xuất sắc. Cô cũng không ngần ngại khi nhận vụ án của ông rái cá, xoay đủ cách trong quá trình điều tra. Quqar ngọt đến vào lúc cha mẹ Judy hoàn toàn hiểu ước mơ của cô và ủng hộ cô, cảnh sát Bogo thực ra vẫn là người tốt, dù la mắng nhưng vẫn hỗ trợ Judy vào phút cuối, trước tình huống khó khăn nhất. Có thể nói, cuộc sống đôi lúc dựa nào yếu tố may mắn nhưng nếu không có sự nỗ lực tự thân thì phải bao nhiêu may mắn mới đủ?
Zootopia là giấc mộng tan vỡ nhưng đồng thời cũng mở ra một cái kết đầy hy vọng. Thay vì mất niềm tin vào thế giới thì hoàn toàn có thể tự vận động để cuộc sống mình tốt đẹp hơn. Để thành công vẫn cần sự chăm chỉ, một trái tim nóng, một cái đầu lạnh và khả năng quan sát thấu đáo để tìm cách phù hợp nhất với mình. Khi một cánh cửa đóng lại thì một cánh cửa khác sẽ mở ra? Thực ra là không, cửa chỉ mở khi chính bạn là người chủ động mở khóa nó. Mở được bao nhiêu là tùy ở bạn.
Harley
