Từ thuở hơn 30 năm trước, khi món ăn sáng và đồ ăn đêm còn chưa phong phú như ngày nay, xôi trứng giò là sự lựa chọn quen thuộc đối với những người sống và học tập tại Vinh. Giờ đây, qua mấy chục năm, dù đã du đi nhiều nơi, thưởng thức vô số món ngon trong nước và quốc tế, thì đây vẫn là món ăn gợi nhớ về một thờ thơ ấu và niên thiếu của các thế hệ từng sống ở thành phố này.
“Topping” siêu đỉnh của món xôi Vinh: chả và trứng rạn cuộn.
Xôi Vinh được nấu khá đơn giản, không cầu kỳ đa dạng như xôi ở các miền khác. Nếu như Hà Nội vô cùng phong phú khi bạn đến một hàng xôi: xôi xéo, xôi trắng, xôi lạc, xôi đỗ xanh, xôi đỗ đen, xôi cốm, xôi gấc, xôi thịt, xôi trứng rán, xôi sườn rim, xôi lạp xưởng… thì ở Vinh, xôi đơn giản chỉ là xôi lạc hoặc xôi đỗ xanh hông lên thơm ngọt.
“Topping” đi kèm của xôi Vinh cũng khá đơn giản, đó chỉ là trứng rán và khoanh giò hoặc chả chiên theo kiểu của người Nghệ. Giò bó nhỏ, thái chéo ra vài lát, không phải kiểu giò cuộn to. Cái ngon nhất của món này chính là trứng cuộn. Trứng được rán với hành tăm nên rất dậy mùi, thơm đúng đặc trưng của người Nghệ.
Trong ẩm thực xứ Nghệ, hành tăm là một loại gia vị truyền thống, đặc trưng, được người nội trợ cho vào ở hầu hết các món ăn. Nó tương tự như người Bắc sử dụng củ hành tím, thậm chí, nó còn được dùng với nhiều món ăn hơn củ hành. Hành tăm khi được chiên lên cùng trứng sẽ dậy mùi thơm nức, chưa kể nó rất tốt cho sức khoẻ và được trồng trọt – thu hoạch một cách rất tự nhiên của người nông dân. Ngoài ra, trứng rán cũng được cho thêm hành lá vừa thơm vừa tạo sắc xanh đẹp mắt. Chính vì thế, món trứng rạn cuộn của xôi Vinh rất thơm và ngon, đúng khẩu vị của người xứ Nghệ.
Suất xôi Vinh đơn giản như thế này nhưng rất khién bao người lưu luyến.
Ngày nay, theo nhịp sống, nhu cầu ẩm thực mới, các hàng xôi ở thành phố có thêm thịt kho tàu, ruốc bông, xúc xích… Nhưng về cơ bản, không thể thiếu vẫn là khoanh giò và trứng rán cuộn.
Vào những thập niên 90, chỉ cần 500 đồng – 1.000 đồng, bạn đã có một đĩa xôi rất ngon và ấm bụng. Đó đôi khi chỉ là một bữa sáng ăn vội của học sinh, là bữa trưa của những người dân đúng chờ đón xe ở bến xe Vinh, bữa tối của những người công nhân đi làm về muộn.
Trong mùa đông, đi trên những con đường rộng rãi của Vinh ngày đó, bạn sẽ thấy “thơm nức mũi” bởi mùi trứng rán và hành tăm. Giờ đây, xôi Vinh vẫn là món ăn quen thuộc của người dân ở thành phố Vinh – nó vẫn là một cái gì đó “rất đỉnh” mà giản đơn để người ta cảm thấy vô cùng yêu thích khi nói về thú vui ẩm thực của thành phố. Nó không phải cao lương mĩ vị, giá cả thì rất đỗi bình dân, mọi tầng lớp đều ăn và đều thấy,.. ngon. Và ngon nhất là mỗi khi về đêm của mùa đông.
“Buổi tối đi làm về muộn, ghé vào hàng xôi làm một đĩa với mấy khoanh trứng, khúc giò, vừa ấm bụng vừa no căng lại không quá tốn tiền, Quán thì toàn quán bình dân, dựng cái xe là xong, nhanh gọn thoải mái”, anh Thế Anh, 40 tuổi kể. Anh Thế Anh cho biết, ngày bé thì xôi là ăn sáng, lớn lên đi làm thì ăn đêm. Nó là một thói quen như người Hà Nội ăn phở, người Quảng Bình ăn bánh canh, người miền Nam ăn hủ tiếu vậy.
Món ăn luôn nóng hôi hổi.
Với những người con xa quê, đôi khi trở về lại vội vã sà vào một hàng xôi quen thuộc, gọi một một suất, “đánh chén” chưa đầy 10 phút đã xong, sau đó là nhâm nhi cốc chè xanh và tận hưởng không khí quê nhà.
“Xa Vinh gần 25 năm rồi, mỗi dịp về cả nhà mình đều rủ nhau đi ăn. Ở Hà Nội không tìm được một quán xứ Nghệ nào bán xôi Vinh đúng chuẩn nên mình dành sức về Vinh “đánh chén”. Ngày xưa, khi còn đi học, mình thích nhất ăn xôi ở cổng Thành, sau đó ghé về công viên đối diện vườn hoa ăn chè. Giờ hàng quán đã thay đổi nhưng những nơi bán xôi mới mình thấy vẫn rất ngon, miếng trứng vừa thơm vừa bùi, khoanh giò nóng hổi, giá thì vẫn rẻ so với những món ăn khác”, chị Minh Nguyệt, 44 tuổi, giảng viên một trường ĐH tại Hà Nội chia sẻ về niềm yêu thích của mình.
Xôi Vinh ở Hà Nội.
Giống như chị Minh Nguyệt, nhiều người con xứ Nghệ đang sinh sống nơi đất khách thường tìm kiếm hương vị quê nhà trong những quán ăn địa phương. Tuy nhiên, để tìm được món ăn đúng điệu quả là điều không dễ. Lấy ví dụ món xôi Vinh, dù có nhiều quán bán nhưng hương vị chưa bao giờ thực sự giống như khi được thưởng thức tại quê nhà. Vậy nên, mỗi dịp trở về, người Nghệ lại mong muốn được tự tay làm một đĩa xôi Vinh thơm ngon, nhâm nhi cùng cốc trà xanh ấm áp.
