Đó là câu chuyện về nhà triết học nổi tiếng người Pháp Denis Diderot. Dù ông là người đồng sáng lập và tác giả bộ Encyclo pédie, một trong những bộ từ điển bách khoa toàn diện nhất thời đại, nhưng cuộc đời ông gần như sống trong những ngày nghèo khó.
Denis Diderot là người đồng sáng lập và tác giả bộ Encyclo pédie. (Ảnh: Internet)
Năm 1765, con gái của Diderot chuẩn bị kết hôn. Lúc này, Diderot đã 52 tuổi nhưng gia tài của ông không đủ để sắm nổi của hồi môn cho con gái. Biết được điều này, nữ hoàng Catherine Đại Đế của Nga đã mở lời mua lại thư viện của ông với giá 1 nghìn bảng Anh (khoảng 1 tỉ đồng). Vào thời điểm đó, số tiền này đã giúp Diderot trở nên giàu có.
Không lâu sau khi sở hữu số tài sản lớn, Diderot quyết định mua một chiếc áo choàng mới màu đỏ tươi. Và hiệu ứng Diderot đã được tìm thấy từ đây.
Điều gì đã xảy ra?
Chiếc áo choàng mới của Diderot quá đẹp. Đến mức, khi ông mặc nó vào, ông nhận thấy rằng những đồ vật trong nhà dường như không tương xứng với chiếc áo. Và ông đã lần lượt thay từng thứ đồ trong nhà, làm sao để nó phù hợp nhất khi ông mặc chiếc áo sang trọng này vào.
Diderot chọn mua một tấm thảm từ Damascus thay cho tấm cũ. Ông trang trí nhà cửa và sắm một cái bàn ăn đẹp hơn. Chỗ để ghế rơm được thay bằng ghế da. Ông còn mua một chiếc gương mới.
Cứ như thế, hành vi mua sắm của ông được gọi là “hiệu ứng Diderot”. Hiệu ứng này được dành cho việc bạn sở hữu một món đồ mới và bạn sẽ lao vào vòng xoáy muốn được mua nhiều thứ mới hơn nữa. Và khi nhìn lại, bạn sẽ thấy mình đã mua quá nhiều thứ, mà có những thứ bản thân mình chưa từng nghĩ sẽ cần phải có thì mới cảm thấy hạnh phúc và thỏa mãn.
Hiệu ứng Diderot ra đời từ sự thay đổi về tài chính trong cuộc sống của ông. (Ảnh: Internet)
Nếu chịu khó quan sát một chút, bạn sẽ thấy được hiệu ứng này xảy ra thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày của mình:
- Bạn mua một chiếc xe mới đắt tiền. Dĩ nhiên, bạn sẽ không ngần ngại bỏ ra thêm tiền để mua những phụ kiện cho chiếc xe mới, những thứ mà ở chiếc xe cũ của mình, bạn chưa từng nghĩ đến việc sẽ sắm thêm cho nó bất cứ thứ gì nữa.
- Bạn mua một chiếc ti vi màn hình phẳng, rất to và sang trọng. Bạn nghĩ mình cần mua một chiếc tủ mới để đặt nó phù hợp hơn là chiếc tủ cũ kia.
- Bạn mua một chiếc váy mới và bạn muốn mua những phù kiện để phối đồ trông đẹp hơn như giày, vòng cổ, hoa tai, lắc tay, nhẫn, đồng hồ,…
Thường thì, chúng ta có xu hướng làm cho nhiều thêm, nâng cấp chứ không mấy khi chọn sự giảm bớt, loại bỏ, đơn giản hóa.
hiệu ứng diderot có ý nghĩa gì?
Chính vì thế, hiệu ứng Diderot sẽ cho chúng ta hiểu rằng sự chọn lựa, loại bỏ và tập trung vào những thứ quan trọng.
Để làm được điều này, việc tiên quyết là cần giảm tiếp xúc với những nhân tố thường gợi nhắc và tác động mạnh đến thói quen mua sắm của bạn. Hủy đăng kí theo dõi những thông tin quảng cáo, từ chối nhận các catalogue và thư giới thiệu từ các tạp chí mua sắm, làm đẹp. Chọn công viên là địa điểm cho các cuộc hẹn bạn bè thay vì là trung tâm thương mại. Chặn các web mua sắm yêu thích.
Chọn mua những món đồ và trang phục phù hợp với bản thân mình hiện tại. Hạn chế việc khi mua sắm một thứ gì đó mới thì kéo theo việc bạn muốn thay đổi thêm nhiều thứ mới. Học cách hài lòng và hạnh phúc với những gì mình đang có cũng chính là một điều tuyệt vời của cuộc sống. Ví dụ của Juliet Schor trong cuốn The Overspent American đã nói khá hay về điều này:
“Hãy tưởng tượng một nhóm dân cư trong thành phố tổ chức cho các bậc phụ huynh kí cam kết không mua giày thể thao quá 50 USD cho con. Nhân viên của trường mẫu giáo yêu cầu bạn chi không quá 75 USD cho mỗi bữa tiệc sinh nhật. Hội phụ huynh của trường thuyết phục 80% phụ huynh giới hạn thời gian xem phim của học sinh không quá 1 giờ mỗi ngày... Tất cả đều là những thứ các bậc cha mẹ nghĩ rằng họ cần phải cho con họ nhiều hơn, đáp ứng nhu cầu thoải mái của con”.
Thực hiện có khó không?
Hãy nghiêm khắc với bản thân hơn, như việc không cho phép bản thân quá dễ dãi khi quyết định mua một món đồ. Không tạo thói quen mua đồ mới hàng tháng. Với những vật dụng đắt tiền không thường xuyên sử dụng, ví dụ như máy cắt cỏ, nếu có thể hãy mượn nhà hàng xóm.
Ghi nhớ nguyên tắc “mua một, cho đi một” để hạn chế việc tăng thêm số lượng đồ đạc. Khi mua một món đồ mới hãy cho người khác món đồ cũ. Sắm một chiếc tivi mới thì cho đi chiếc tivi cũ.
Đặc biệt, từ bỏ mong muốn sở hữu nhiều thứ cũng là điều quan trọng. Mong muốn được sở hữu mọi thứ của con người là vô tận. Có thứ này, bạn sẽ nhìn vào thứ khác tốt hơn của người khác và tìm mọi cách để có nó, mặc dù, món đồ của bạn cũng không hề tệ. Thế nên, đừng để vật chất điều khiển suy nghĩ và hành động của bạn. Mà hãy tỉnh táo trước mọi quyết định mua sắm.
Dừng lại ngay thói quen mua sắm theo cảm hứng, trân trọng hơn số tiền mình phải bỏ sức lao động để có được và mua sắm có chọn lọc.
Cũng như Diderot đã từng nói rằng: “Hãy để trường hợp của tôi thành bài học cho mọi người. Nghèo khó có cái tự do của nghèo khó mà giàu sang có cái trở ngại của giàu sang".
