Chợ Đông Ba là một ngôi chợ truyền thống lâu đời tại thành phố Huế, với lịch sử hơn 125 năm phát triển. Chợ được xem là một trong những biểu tượng văn hóa của cố đô Huế.
Vị trí chợ Đông Ba
Chợ Đông Ba nằm trên đường Trần Hưng Đạo, thuộc phường Đông Ba, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Khu chợ nằm dọc theo bờ bắc sông Hương, từ chân cầu Trường Tiền đến cầu Gia Hội, với diện tích rộng 47.614 m², bao gồm cả bến tàu, bãi đỗ xe và khu hoa viên trên đường Chương Dương.
Lịch sử ngôi chợ lâu đời nhất xứ Huế
Theo tài liệu Đại Nam nhất thống chí, chợ này từng có tên là Đông Gia và nằm ở huyện Hương Trà, đông nam cầu Đông Gia. Thời vua Gia Long, chợ được đặt ngay bên ngoài cổng Chính Đông của kinh thành và có đình Quy Giả hai tầng ở giữa. Năm 1885, khi kinh đô Huế thất thủ, chợ bị đốt cháy hoàn toàn. Đến năm 1887, dưới triều vua Đồng Khánh, chợ được xây dựng lại ở phố Cửa Đông. Suất đội Nguyễn Đình Nên tình nguyện xây dựng đình chợ cùng hai dãy quán ngói, vì vậy, ông được triều đình giao quyền thu thuế chợ trong 6 năm.
Năm 1899, trong quá trình chỉnh trang đô thị Huế, vua Thành Thái đã cho dời Chợ Đông Ba đến phố Trường Tiền, vị trí hiện tại của chợ. Khu vực đình chợ cũ bên ngoài cửa Chính Đông sau đó được chuyển thành trường tiểu học Pháp – Việt Đông Ba. Tại địa điểm mới, chợ được xây dựng với bốn dãy quán: tả, hữu, tiền, hậu, tổng cộng có 48 gian ngói, và một lầu chuông ba tầng có đồng hồ đặt ở trung tâm. Chợ còn có giếng nước đá với máy quay tay dùng để lấy nước.
Năm 1967, chính quyền Việt Nam Cộng hòa phá dỡ chợ cũ để xây dựng lại. Tuy nhiên, công trình bị gián đoạn khi trúng bom trong sự kiện Tết Mậu Thân năm 1968 và sau đó được sửa chữa tạm thời để tiểu thương tiếp tục kinh doanh. Đến năm 1987, chợ Đông Ba được chính quyền tỉnh Bình Trị Thiên đại trùng tu, với công trình mở rộng và nâng cấp bao gồm lầu chuông, bốn khu nhà hai tầng ở bốn góc chợ, năm dãy nhà kiốt và nhiều khu hàng mới khang trang. Tổng diện tích mặt bằng xây dựng là 15.600 m².
Hoạt động buôn bán tại chợ
Chợ Đông Ba cung cấp đa dạng các mặt hàng như nông sản, lâm sản, thủy hải sản, sản phẩm chăn nuôi, thủ công mỹ nghệ từ Huế và các vùng lân cận, cùng với nhiều sản phẩm tiêu dùng từ khắp Việt Nam. Trước năm 1975, chợ có 56 loại mặt hàng, đến năm 1985, thêm 8 mặt hàng mới được bày bán như hạt giống, sửa đồng hồ, củi bó, dép cao su, phụ tùng xe đạp, dịch vụ xay xát, sơn và gác lưới.
Từ khi thành lập, chợ Đông Ba đã thu hút nhiều tiểu thương người Việt, kinh doanh tại các quầy hàng. Theo Ban Quản lý chợ, trước năm 1975, chợ có 2.614 lô hàng đăng ký kinh doanh, 300 lô hàng không đăng ký và hơn 400 lô chợ trời. Năm 1977, gần 400 lô chợ trời ở phía bắc cầu Trường Tiền được di dời sang chợ Tây Lộc. Đến năm 1985, số hộ kinh doanh đăng ký tăng lên 3.122 từ 54 phường, xã trong tỉnh.
Tính đến năm 2020, chợ Đông Ba có hơn 2.700 lô và 1.800 hộ kinh doanh, trải rộng trên diện tích 22.749 m², với khoảng 60 ngành hàng từ cao cấp đến bình dân, góp phần tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Mỗi ngày, chợ thu hút từ 7.000 đến 10.000 lượt khách, bao gồm cả du khách và người mua sắm.
Nằm trên tuyến đường trung tâm thành phố, chợ Đông Ba luôn nhộn nhịp. Chợ mở cửa từ 5 giờ sáng đến 19 giờ tối mỗi ngày. Thời điểm lý tưởng nhất để ghé thăm là sau 3 giờ chiều khi lượng khách giảm, giúp du khách có trải nghiệm mua sắm thoải mái hơn.
Theo kinh nghiệm từ người dân địa phương, để khám phá chợ Đông Ba, bạn nên bắt đầu hành trình từ tầng 3 xuống tầng 1. Mỗi tầng của chợ tập trung vào những mặt hàng khác nhau, mang đến trải nghiệm mua sắm đa dạng và phong phú:
- Tầng 3: Nơi đây chuyên bán vải vóc và quần áo. Bạn sẽ tìm thấy những tấm vải đẹp để may áo dài hoặc chọn lựa các trang phục may sẵn với nhiều mẫu mã phong phú.
- Tầng 2: Tầng này bày bán các mặt hàng thủ công mỹ nghệ như đỉnh, lư, nón bài thơ, đồ dùng làm từ mây tre, đồ gốm… Đây là nơi lý tưởng để chọn mua những món đồ lưu niệm, quà tặng mang đậm nét văn hóa Huế.
- Tầng 1: Tầng trệt tập trung các gian hàng bán thực phẩm khô và đặc sản Huế như mắm nêm, tôm khô, cá khô... Nếu bạn muốn tìm mua các loại đặc sản để làm quà cho người thân và bạn bè, hãy ghé qua các sạp hàng ở tầng này nhé!
Bằng cách khám phá từ trên xuống, bạn có thể tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của chợ và dễ dàng lựa chọn các mặt hàng theo sở thích.
Ẩm thực chợ Đông Ba
Không phải ngẫu nhiên mà chợ Đông Ba lại được lòng khách du lịch đến vậy. Nơi đây được nhiều du khách ví như "thiên đường ẩm thực" khi đến với Huế. Khi chiều xuống, khu vực bên ngoài chợ trở nên nhộn nhịp với các hàng ăn vặt, mỗi quầy nhỏ đều bày biện vài bộ bàn ghế nhựa đơn sơ nhưng hấp dẫn thực khách bằng những mùi hương đặc trưng. Một số món ăn nổi bật bạn nhất định nên thử:
- Nem lụi Huế: Đây là một món ăn mang đậm hương vị miền Trung, đặc biệt hấp dẫn khi ăn cùng rau sống, bánh tráng và chấm nước mắm đậm đà. Giá cho một phần đủ cho hai người chỉ khoảng 50.000 đồng – rất phải chăng để thưởng thức hương vị đặc sản Huế.
- Bún bò Huế: Món ăn này chắc hẳn không xa lạ, nhưng bún bò Huế tại đây lại có hương vị độc đáo riêng. Khi đến Huế, bạn hãy ghé những quán bún bò đông khách để có cơ hội thưởng thức món ngon đích thực. Giá mỗi tô chỉ từ 15.000 đến 20.000 đồng.
- Bún tôm chua: Trước đây, món này từng được dùng để tiến vua nhờ hương vị thơm ngon, đặc trưng. Ngày nay, du khách có thể thưởng thức bún tôm chua tại chợ Đông Ba với giá chỉ 20.000 đồng/tô, kèm theo rau sống tươi ngon.
- Bánh bột lọc Huế: Món ăn này được chế biến cầu kỳ, mang hương vị riêng biệt của xứ Huế, khiến thực khách ăn một lần là nhớ mãi. Một phần bánh bột lọc có giá từ 20.000 đến 30.000 đồng tùy vào nhu cầu.
- Chè Huế: Tại các quầy chè ở chợ Đông Ba, chè được bày trong từng khay, nồi. Bạn có thể chọn bất kỳ loại chè nào mình thích, với hương vị ngọt thanh đặc trưng, ăn kèm nước cốt dừa để tạo thêm hương vị thơm ngon.
Đến chợ Đông Ba, bạn sẽ có cơ hội thưởng thức ẩm thực đa dạng và phong phú của Huế với mức giá phải chăng trong không khí gần gũi và mộc mạc.
