Nếu có dịp tới vùng đất Ninh Bình, du khách sẽ có cơ hội được thưởng thức một món ăn vô cùng độc đáo mà chỉ có ở nơi đây, đó là cá kho gáo.
Nghe tên cá kho gáo, chắc hẳn nhiều người sẽ nhầm lẫn là con cá được kho ở trong cái gáo - một dụng cụ để kho cá giống niêu đất, nhưng thực chất đây là một cá kho trái gáo, một loại quả mọc dại ở những vung ngập nước ven suối, sông hay hang đá.
Cá kho gáo là đặc sản chỉ có ở Ninh Bình
Từ xưa, cá kho gáo đã là món ăn bình dị gắn với người dân nơi đây từ những ngày còn nghèo khó. Nguyên liệu chính là cá và quả gáo. Những con cá được chọn vẫn còn tươi sống và được chế biến ngay khi còn tươi. Cá được đánh vảy, bỏ phần trơn và làm sạch rồi cắt khúc vừa ăn. Tiếp đến chính là cho muối, gừng, giấm vào cá để làm giảm độ tanh rồi rửa sạch và để ráo. Gáo phải chọn những quả còn tươi và vừa chín đến, không nên chọn những quả xanh khi sẽ bị chát hơn khi nấu.
Gáo được đem đi rửa sạch và cắt thành từng lát nhỏ, rồi bạn xếp một lớp gáo dưới đáy niêu, sau đó lại xếp một lớp cá rồi lại thêm một lớp gáo cho đến khi hết cá. Cứ kho cho đến khi gần cạn nước là được, và càng nấu lâu thì thịt cá sẽ càng vàng mềm và đậm đà hương vị.
Quả gáo có hương vị lạ lẫm
Hiện, món ăn đã trở thành đăc sản độc đáo mà bất cứ ai tới Ninh Bình vào mùa gáo cũng tìm đến để thưởng thức.
Theo tìm hiểu, gáo là một loại cây được tìm thấy khá nhiều tại một số khe suối hoặc chân đồi ở Ninh Bình, ngoài ra loại quả này còn có nhiều ở các tỉnh miền Tây. Tháng 11 hàng năm là mùa gáo chín, cứ đến thời điểm này, trên chợ mạng lại xuất hiện những trái gáo có vỏ sần sùi, ai cũng muốn đặt mua về thưởng thức.
Gáo có vị chua chua ngọt ngọt khi chín
Về đặc điểm bên ngoài, trái gáo có kích thước nhỏ, tròn xoe, vỏ ngoài sần sùi, nếu nhìn từ xa chắc chắn nhiều người sẽ nghĩ đây là quả chôm chôm xanh. Bên trong ruột quả gáo vàng ươm trông như trái dứa. Có 2 loại gáo: gáo vàng và gáo trắng. Gáo vàng da láng, quả không tròn, còn gáo trắng thì quả tròn, ngoài da có gai mềm giống như chôm chôm.
Loại quả dại này khi còn xanh sẽ hơi chát nhưng khi chín sẽ chuyển sang vị chua chua ngọt ngọt hấp dẫn, phù hợp với các chị em thích ăn hoa quả chua.
Trên chợ mạng, mỗi khi đến mùa trái gáo được bán ra với giá khoảng 100.000 đồng/kg. Vì lạ lẫm nên nhiều người thành phố mua về để ăn thử. Còn những người đã biết đến trái gáo thì đặt mua về kho cá, đổi vị cho bữa cơm gia đình.
Quả gáo có thể ăn trực tiếp hoặc để kho cá
Bên cạnh đó, cây gáo có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe mà không phải ai cũng biết. Theo các bài thuốc nhân gian, vỏ gáo cực kỳ tốt cho việc hỗ trợ hạ sốt, đồng thời còn hỗ trợ điều trị một số bệnh lý như tiêu chảy hoặc xơ gan cổ trướng, vết thương nhiễm khuẩn.
