Trong kho tàng ẩm thực Việt Nam, Hà Nội được biết đến với nhiều đặc sản gắn liền cùng nhịp sống và ký ức của người dân. Một trong những thức quà đặc trưng nhất của Thủ đô khi bước vào Thu chính là cốm. Hạt cốm xanh non, thơm nhẹ hương lúa nếp, gói ghém trong lá sen, từ lâu đã trở thành biểu tượng tao nhã của mùa thu đất Bắc.
Cốm được chế biến từ lúa nếp non qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như rang, giã, sàng, sẩy. Người thợ làm cốm phải hết sức kiên nhẫn và khéo léo mới giữ được màu xanh và vị ngọt bùi tự nhiên. Thưởng thức cốm là một trải nghiệm đặc biệt: cần thong thả, nhâm nhi từng chút để cảm nhận hương vị thanh khiết, để lòng lắng lại, nhớ về kỷ niệm, người thân và để ngắm nhìn Hà Nội trong tiết thu se lạnh.
Mùa cốm bắt đầu từ khoảng tháng 8 và kéo dài 4 – 5 tháng. Trong khoảng thời gian này, cốm được sử dụng để chế biến nhiều món ăn khác nhau, vừa dân dã vừa tinh tế. Dưới đây là những món ăn nổi bật từ cốm Hà Nội.
Bánh cốm
Bánh cốm là loại bánh nổi tiếng gắn với các lễ ăn hỏi của người miền Bắc. Trong mâm lễ vật của nhà trai, hộp bánh cốm xanh biếc tượng trưng cho sự gắn kết, tình nghĩa vẹn tròn. Ngoài ra, bánh cốm còn được bày trên mâm cỗ Trung thu, là món quà gắn liền ký ức của nhiều thế hệ.
Bánh có lớp vỏ màu xanh nhạt, mềm dẻo, mang hương thơm thanh tao của cốm. Nhân bánh làm từ đậu xanh xay nhuyễn, ngọt bùi vừa miệng. Sự kết hợp giữa hương cốm và vị đậu xanh tạo nên chiếc bánh giản dị nhưng đầy lôi cuốn. Nhiều người mê bánh cốm đến mức cứ đến Thủ đô là phải mua hàng thùng về làm quà.
Chả cốm
Chả cốm là một trong những món ăn khiến nhiều người yêu thích bởi sự độc đáo. Giò sống được trộn đều cùng cốm, nặn thành từng miếng rồi chiên vàng. Lớp vỏ ngoài se giòn, bên trong vẫn mềm ngọt, hạt cốm dẻo quyện với thịt tạo nên hương vị khó quên.
Món chả cốm thường xuất hiện trong bữa cơm gia đình. Hương thơm lan tỏa từ chảo chả nóng hổi không chỉ làm bữa ăn thêm hấp dẫn mà còn mang lại không khí ấm cúng, gắn kết các thành viên.
Xôi cốm
Xôi cốm được coi là món ăn tinh túy nhất từ cốm. Những hạt cốm non xanh mướt hòa cùng hương lá dứa, hạt sen bùi, dừa non thái sợi tạo nên món xôi dẻo thơm. Hương vị ngọt ngào, béo nhẹ nhưng thanh thoát khiến người ăn khó quên.
Xôi cốm thường có mặt trong các dịp cúng lễ rằm, mùng một. Sau khi cúng, cả gia đình cùng thưởng thức xôi cốm, nhâm nhi chén trà, tận hưởng trọn vẹn sự bình yên trong tiết trời thu Hà Nội.
Cốm xào dừa
Cốm xào là món ăn đặc trưng, thường được ưa chuộng trong dịp Trung thu. Cốm được xào cùng sợi dừa non tạo nên độ dẻo ngọt, béo ngậy nhưng không ngán. Khi ăn kèm với trà xanh, vị đắng nhẹ của trà càng làm nổi bật vị ngọt thanh, man mát của cốm.
Đây là món ăn không chỉ được người dân Hà Nội yêu thích mà còn hấp dẫn nhiều thực khách phương xa. Hình ảnh đĩa cốm xào dậy mùi thơm giữa mâm cỗ Trung thu đã trở thành ký ức khó phai.
Chè cốm
Trong văn hóa Việt Nam, chè là món ăn quen thuộc. Nhưng chè cốm lại mang đến trải nghiệm khác biệt. Hạt cốm xanh kết hợp cùng dừa nạo tạo nên vị ngọt bùi hấp dẫn. Bát chè cốm có sắc xanh của cốm, điểm thêm màu trắng tinh khiết của dừa, vừa đẹp mắt vừa gợi cảm giác mát lành.
Vào những ngày thu se lạnh, một bát chè cốm nóng sẽ mang đến sự ấm áp. Đây cũng là món ăn gợi nhớ về sự giản dị, gần gũi trong đời sống thường ngày.
Cốm dẹp trộn dừa
Cốm dẹp trộn dừa là món ăn đơn giản nhưng hấp dẫn. Chỉ cần cốm dẹp dẻo thơm trộn cùng dừa nạo là đã có món ngon để thưởng thức. Ăn kèm cùng trà sen, người ta có thể cảm nhận được trọn vẹn hương vị mùa thu Hà Nội.
Nhiều du khách nước ngoài sau khi thưởng thức món này đều ấn tượng bởi sự mộc mạc, giản dị nhưng tinh tế của ẩm thực Hà thành. Đây cũng là món ăn gợi nhớ da diết đối với những người con xa quê.
Chuối tiêu chấm cốm
Đây là cách thưởng thức dân dã nhưng đặc trưng của người Hà Nội. Quả chuối chín vàng, ngọt mềm khi ăn cùng cốm dẻo thơm tạo nên sự hòa quyện độc đáo. Người ta thường chậm rãi nhai để cảm nhận hết vị ngọt của chuối và vị thanh mát, dẻo bùi của cốm.
Món ăn này tuy đơn giản nhưng thể hiện rõ nét sự thanh lịch, trang nhã trong văn hóa ẩm thực Hà Nội. Với nhiều người, chuối tiêu chấm cốm là cách tận hưởng hương vị mùa thu trọn vẹn nhất.
Cốm không chỉ là món ăn, mà còn là nét văn hóa đặc sắc của Hà Nội. Thưởng thức cốm là cách để sống chậm, để tìm lại sự an yên trong tâm hồn. Các làng nghề truyền thống như làng Vòng, Mễ Trì vẫn giữ nghề làm cốm hàng trăm năm qua, góp phần lưu giữ hồn cốt của Thủ đô.
Ngày nay, cốm còn được sáng tạo thành nhiều sản phẩm mới như kem cốm, bánh ngọt cốm, chè cốm lạnh, đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách. Khi đến Hà Nội vào mùa thu, ít ai bỏ lỡ cơ hội mua cốm hoặc các món quà từ cốm để làm quà cho người thân, bạn bè.
Từ những hạt lúa nếp non, người dân Hà Nội đã tạo nên một đặc sản độc đáo, góp phần làm phong phú nền ẩm thực Việt Nam. Cốm Hà Nội là kết tinh của thiên nhiên và bàn tay lao động, là biểu tượng của sự tinh tế, thanh nhã. Đối với du khách, cốm không chỉ là món ăn mà còn là trải nghiệm văn hóa khó quên, gợi nhớ về mùa thu yên bình của đất Thăng Long ngàn năm văn hiến.
