Có những loại cây cỏ dại mọc ở trong tự nhiên, nhiều người lầm tưởng chỉ bỏ đi nhưng thực chất từ xưa, bà con các miền quê đã hái về để chế biến thành món ăn dân dã, vừa lạ miệng vừa có những tác dụng với sức khỏe. Trong số đó phải kể tới rau tàu bay.
Cây tàu bay mọc ở bìa rừng và các bãi đất trống, từng gắn với tuổi thơ của nhiều thế hệ ở các miền quê
Rau tàu bay còn có tên gọi khác là ngải rét, kim thất, tên khoa học là Gynura crepidioides Benth, một loại thực vật có hoa trong họ Cúc. Cây này có thân thảo mập, có rãnh mọc đứng, chiều cao có thể cao đến 1m, rễ cây có màu trắng hoặc nâu. Lá cây to mỏng, hình trứng dài, có khía, răng cưa, có mùi thơm đặc trưng để phân biệt với các loại cây cỏ khác.
Ở các miền quê trước đây, rau tàu bay mọc hoang dại ở khắp nơi. Tại bìa rừng, đồng ruộng, bờ mương, sau vườn nhà, ven đường...., bất cứ chỗ nào có bãi đất trống là cây tàu bay đều xuất hiện. Chúng thường mọc như một loại cỏ dại ở trong các ruộng lúa, hoa màu, thường cây mọc ở đây xanh và mập mạp hơn do có đủ chất dinh dưỡng.
Người dân các miền quê giải thích, sở dĩ chúng có tên là tàu bay bởi khi có gió thổi, các nhụy hoa khô mang hạt bay uốn lượn trong gió để khuếch tán nên loài cây này được gọi là rau tàu bay. Một lý giải khác cho rằng đây là loại rau cứu đói của bộ đội trong thời chiến đấu, phải ăn rau này để có sức chiến đấu với "tàu bay" của quân địch.
Rau này có vị nhẩn đắng nhưng khi làm thành món ăn lại lạ miệng và hấp dẫn
Loại cây này mọc quanh năm, nhưng thời điểm từ tháng 4 đến tháng 7, khi có nhiều nắng là lúc tàu bay vào mùa, dễ phát triển nhất. Từ xưa, ở nhiều nơi, bà con đã sử dụng rau tàu bay như một loại rau ăn. Theo đó, rau tàu bay có thể ăn sống, luộc, nấu canh hoặc xào với các loại nguyên liệu khác như thịt, tôm… Loại rau dại này có mùi đặc trưng như mùi xăng thơm, có phần dầu tự nhiên nổi lên khi luộc, vị nhẩn đắng, tuy vậy nó lại rất dễ ăn và lạ miệng.
Vài năm gần đây, trên chợ mạng có một vài địa chỉ rao bán rau tàu bay với giá khoảng 40.000 đồng/kg. Người bán giới thiệu, đọt non của rau tàu bay có thể luộc, muối chua, xào tỏi, nấu canh, làm gỏi,... Đây vốn là rau rừng, có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ lại tự chống lại sâu bệnh, côn trùng nhờ mùi đặc trưng nên khách mua hoàn toàn yên tâm là rau sạch.
Ngoài rau tươi, trên chợ mạng bán cả cây khô để làm thuốc hoặc hạt giống tàu bay cho những ai có nhu cầu trồng....
Ngoài làm món ăn, rau tàu bay còn có nhiều công dụng với sức khỏe
Cũng như các loại rau xanh khác, rau tàu bay cung cấp các loại vitamin nói chung và vitamin A, C là những vitamin chống ôxy hóa, khử gốc tự do. Rau tàu bay có nhiều xơ gây nhuận tràng và giảm hấp thu chất béo, làm thức ăn kiêng cho người béo phì.
Từ thứ rau dân dã ở miền quê, giờ đây rau tàu bay được biết tới nhiều hơn, trở thành đặc sản nổi tiếng ở thành phố. Nhiều người mua về ăn vì chúng gắn liền với ký ức tuổi thơ, đồng thời là rau sạch có nhiều công dụng cho sức khỏe.
