Khoảng tháng 3, tháng 4 hàng năm, đến các tỉnh Lạng Sơn, Bắc Giang, Bắc Kạn... chắc chắn bạn sẽ được tận mắt nhìn thấy người dân bán nấm chẹo ở các chợ vùng cao.
Về hình dáng, nấm chẹo có màu đỏ tươi, hình cây ô, to bằng chiếc bát ăn cơm, khi chế biến thành món ăn có thơm mùi thảo dược. Nhìn từ xa, nhiều người tưởng đây là nấm độc do chúng có màu sắc sặc sỡ, trông xa như những chiếc ô.
Nấm chẹo có màu đỏ, thường mọc nhiều sau khi mưa xong và chỉ mọc rộ 1 tuần/tháng
Người dân địa phương cho biết nấm chẹo thường mọc dưới tán cây chẹo hoặc cây dẻ, tuy nhiên không phải dưới tán cây nào cũng có nấm. Có khi cùng một cánh rừng nhưng chỉ có một khu có nấm, chính vì vậy nấm chẹo được coi như "vàng đỏ" của rừng mà thiên nhiên đã ban tặng cho nơi đó.
"Một năm nấm chẹo xuất hiện 2 lần, khoảng từ tháng 3 đến tháng 4 và từ tháng 6 đến tháng 8 âm lịch. Chúng mọc đơn độc chứ không mọc theo cụm, phải những người am hiểu địa hình mới biết được chỗ nào có nhiều nấm chẹo mọc.
Khi hái không được nhổ toàn bộ mà phải để lại gốc nấm. Từ đây, những cây nấm mới sẽ tiếp tục mọc nữa. Khi cầm nấm phải hết sức nhẹ nhàng bởi nấm chẹo rất dễ bị giập nát", anh Giang (ở Lạng Sơn) chia sẻ.
Để thu mua được nhiều nấm, thương lái sẵn sàng ăn, ngủ hàng tuần tại các bản
Theo anh Giang, nấm chẹo phát triển mạnh vào ban đêm nên anh thường đi hái vào lúc 2-3 giờ sáng, lúc này nấm có hình cái ô, chưa xòe to ra, trên mũ vẫn còn nguyên lớp phấn được thu mua với giá cao nhất.
Trên thị trường, nấm chẹo được bán gồm 2 loại: nấm tươi và nấm khô. Giá nấm tươi thu mua tại vườn 200.000 đồng/kg, còn dòng sấy khô là 1,5 triệu đồng. Nếu vào mùa mưa, cứ 1 kg nấm khô thì cần 7 kg nấm tươi, còn mùa hè thì chỉ cần 6 kg. Nấm sẽ được mang về rửa sạch, loại bỏ đất, rồi hong, sấy khô trong vòng 1 ngày.
Đối với những nhà có rừng chẹo hoặc rừng dẻ, đến mùa phải căng lều để trông nấm, nếu không sẽ bị hái trộm. Khi hái cũng phải cầm vào thân nấm, nhấc nhẹ hoặc xoay nhẹ để tránh bị gãy, dập và mất lớp phấn trên mũ nấm để bán được giá cao.
Nấm chẹo phơi khô có giá đắt đỏ
Chị Thoan - người bán nấm chẹo trên chợ mạng chia sẻ: "Nấm chẹo có thể xào bò, xào tỏi, hầm xương, vị giòn ngọt và sần sật hấp dẫn. Mùa hè có thể nấm canh nấm chẹo với thịt băm. Thịt băm nhỏ, xào qua cho thêm một ít nước đun sôi rồi cho nấm chẹo đã được chần qua vào. Một bát canh đơn giản nhưng hợp khẩu vị, hương vị ngọt từ thịt cùng nấm lẫn vào nhau làm nên bát canh thanh mát.
Tôi thường lấy nấm của người quen ở Bắc Kạn rồi rao bán trên chợ mạng. Những ngày đầu, nấm này còn lạ lẫm nên ít người đặt. Sau đó, người này giới thiệu người kia, hiện nay nấm chẹo rất đắt khách. Lúc khan hiếm khách phải đặt trước mới có hàng.
