Tại huyện miền núi Hương Khê, Hà Tĩnh, mỗi năm chỉ có một phiên chợ đặc biệt họp trong vài tháng ngắn ngủi, nơi mà sắc vàng rực rỡ của bưởi Phúc Trạch phủ kín từng con đường, góc chợ. Không chỉ là một loại quả đặc sản được mệnh danh "đệ nhất danh quả", bưởi Phúc Trạch còn mang hương vị tinh tế với vị ngọt thanh pha chút chua nhẹ, làm say lòng thực khách khắp nơi. Phiên chợ không chỉ là nơi giao thương sôi động mà còn là nhịp sống độc đáo, gắn liền với văn hóa và niềm tự hào của người dân xứ Hương Khê.
Đến mùa thu hoạch, chợ bưởi ở thị trấn Hương Khê (huyện Hương Khê) chỉ họp vào thời gian chính vụ từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 10. Khi đó, thương lái từ khắp nơi đổ về địa phương, khiến khu vực này trở nên nhộn nhịp.
Từ sáng sớm, người dân sử dụng xe máy kéo theo xe thùng chở đầy bưởi Phúc Trạch đến bày bán dọc hai bên đường dẫn vào ga tàu và chợ thị trấn Hương Khê. Tại đây, họ trải bạt trên các mảnh đất trống, đặt bưởi lên để khách hàng đến xem và trả giá. Phiên chợ chỉ họp trong thời gian ngắn này được phủ sắc vàng rực rỡ của những trái bưởi chín.
Loại quả đặc sản này nổi bật với lớp vỏ vàng óng ánh và mùi thơm nhẹ nhàng tự nhiên đặc trưng. Khi bóc ra, múi bưởi căng mọng, từng tép bưởi tách rời dễ dàng, không bị nát. Vị bưởi ngọt thanh hòa quyện chút chua dịu, để lại cảm giác tươi mát, sảng khoái. Bưởi Phúc Trạch không chỉ là món tráng miệng hoàn hảo mà còn giàu giá trị dinh dưỡng, được ví như "tinh hoa của đất trời".
Nhờ hương vị độc đáo, bưởi Phúc Trạch được đông đảo người tiêu dùng trong nước ưa chuộng. Đây không chỉ là một loại quả để thưởng thức hàng ngày mà còn là lựa chọn phổ biến để làm quà biếu trong các dịp lễ, Tết. Đối với thị trường quốc tế, bưởi Phúc Trạch được đánh giá cao nhờ chất lượng vượt trội, thường xuyên góp mặt trong các hội chợ nông sản lớn và từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường thế giới.
Mỗi ngày, các chủ vườn vận chuyển hơn 1.000 quả bưởi đến chợ để bán cho thương lái mang đi tiêu thụ ở nơi khác. Năm 2024, do ảnh hưởng của mưa lũ, lượng bưởi tiêu thụ và giá cả trong thời gian chính vụ đã bị tác động đáng kể. Trước đây, giá một quả bưởi loại đẹp nhất tại vườn khoảng 45.000 đồng/quả, nhưng hiện nay chỉ còn 20.000 - 25.000 đồng/quả.
Bưởi sau khi được thu hoạch sẽ được đóng vào bao tải để thương lái vận chuyển đến các địa phương khác tiêu thụ. Huyện Hương Khê là "thủ phủ" trồng bưởi Phúc Trạch lớn nhất miền Trung, với diện tích trồng lên đến 2.768ha.
Theo báo cáo của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hương Khê, tổng sản lượng bưởi Phúc Trạch năm nay đạt gần 23.000 tấn. Sau khi thu mua, thương lái sẽ vận chuyển bưởi từ xe thùng lên xe tải để mang đi tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước.
Năm 2002, bưởi Phúc Trạch đã được đưa vào danh sách 7 loại quả quý hiếm quốc gia, với quy định cấm xuất khẩu giống. Bưởi Phúc Trạch cũng đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý, áp dụng cho sản phẩm được trồng tại 19 xã thuộc địa bàn huyện Hương Khê. Nhờ vậy, bưởi Phúc Trạch xứng đáng với danh hiệu "đệ nhất danh quả" của vùng đất miền núi này.
