Từ tờ mờ sáng, khi màn sương còn bao phủ khắp các nếp nhà, con đường dẫn vào bản làng, bà con các dân tộc ở huyện Mai Châu đã ríu rít gọi nhau xuống chợ. Những bước chân thoăn thoắt, những tiếng gọi nhau í ới vang lên khắp các nẻo đường. Không chỉ đơn thuần là nơi trao đổi, mua bán hàng hóa, những phiên chợ này còn là điểm hẹn giao lưu văn hóa, nơi thắt chặt tình làng nghĩa xóm và kết nối lứa đôi. Chính vì thế, mỗi phiên chợ không chỉ là một hoạt động kinh tế mà còn mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc, trở thành nét văn hóa đặc sắc của vùng cao Mai Châu, thu hút du khách gần xa.
Chợ phiên Pà Cò, được tổ chức vào mỗi sáng Chủ nhật, là một trong những điểm đến nổi bật. Nơi đây không chỉ là đầu mối giao thương hàng hóa mà còn là không gian văn hóa sống động của người Mông đến từ các xã Hang Kia, Pà Cò (Mai Châu) và Loóng Luông (Vân Hồ, Sơn La). Những gian hàng mộc mạc bày bán các sản phẩm nông nghiệp, công cụ lao động, đồ thủ công và vật dụng sinh hoạt hằng ngày, mang đậm dấu ấn của cuộc sống thường nhật vùng cao.
Dưới màn sương mờ, không khí chợ phiên bừng sáng với sắc màu rực rỡ từ trang phục truyền thống của người Mông. Những bộ váy áo thổ cẩm được trang trí bằng các hoa văn tinh xảo, những túi xách, khăn tay thêu tay thủ công tạo nên một không gian đa sắc màu. Tôi bị choáng ngợp bởi khung cảnh nhộn nhịp, tiếng nói cười xen lẫn tiếng bước chân, tiếng giao thương. Người mua thì ngắm nghía, chọn lựa từng mớ rau tươi, con cá còn quẫy đuôi; người bán hồ hởi mời chào bằng những lời lẽ chân thành, chất phác.
Một trong những khu vực nổi bật nhất là gian hàng ẩm thực. Hương thơm từ các món ăn truyền thống như mèn mén, thắng cố, xôi nếp nương bốc khói nghi ngút khiến thực khách không thể cưỡng lại. Những chiếc bàn nhỏ được xếp ngay ngắn, xung quanh là những gương mặt rạng ngời, vừa thưởng thức món ăn vừa trò chuyện rôm rả. Các món ăn ở đây không chỉ ngon mà còn đậm vị quê hương, khiến bất kỳ ai từng thử qua đều nhớ mãi.
Không chỉ có hàng hóa và ẩm thực, phiên chợ còn là nơi những thanh niên nam nữ người Mông gặp gỡ, kết bạn. Các cô gái tuổi đôi mươi trong trang phục váy áo rực rỡ nở nụ cười duyên dáng, ánh mắt lấp lánh hy vọng, như mang cả sức sống của núi rừng hòa vào không khí tươi vui của phiên chợ. Các chàng trai thì khỏe khoắn, sẵn sàng giúp đỡ nhau khuân vác hàng hóa hay trò chuyện rôm rả.
Để bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, UBND huyện Mai Châu đã triển khai mô hình "Phiên chợ vùng cao Mai Châu" tại sân vận động trung tâm huyện từ năm 2018. Không giống với các phiên chợ truyền thống, chợ vùng cao này được tổ chức quy củ và có thêm các hoạt động văn hóa đặc sắc. Những buổi biểu diễn văn nghệ, hòa tấu nhạc cụ truyền thống, múa xòe Thái, múa khèn Mông được tái hiện chân thực, mang đến cho du khách trải nghiệm không thể nào quên. Vừa thưởng thức những tiết mục nghệ thuật giàu bản sắc, du khách vừa có thể thoải mái mua sắm hàng hóa đặc sản tại chợ.
Trên địa bàn Mai Châu hiện có 10 chợ phiên, mỗi nơi đều mang nét đặc trưng riêng, song đều chung mục tiêu phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa. Các mặt hàng bày bán tại chợ được kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc, chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Những tín hiệu tích cực từ các phiên chợ không chỉ thúc đẩy giao lưu buôn bán mà còn tạo sức hút đặc biệt cho ngành du lịch địa phương.
Phiên chợ vùng cao không chỉ là nơi hội tụ bản sắc văn hóa mà còn là nhịp cầu kết nối cộng đồng và phát triển bền vững. Với khung cảnh náo nhiệt, rực rỡ và đậm chất truyền thống, các phiên chợ vùng cao Mai Châu xứng đáng là điểm đến không thể bỏ lỡ đối với những ai muốn khám phá vẻ đẹp độc đáo của văn hóa vùng cao Việt Nam.
