Rau càng cua thuộc cây thân cỏ, là loài cây mọc dại ở những nơi có đất ẩm như ven ao, hồ, bờ ruộng… Chúng mọc quanh năm và được tìm thấy ở khắp các tỉnh thành từ Nam ra Bắc.
Tùy theo vùng miền mà rau càng cua còn có các tên gọi khác nhau như rau tiêu, đơn buốt, quỷ châm thảo, thích châm thảo, cương hoa thảo hay rau đơn kim.
Loại rau này có sức sống tốt. Hạt nhỏ, dễ phân tán nên khi gặp điều kiện phù hợp sẽ phát triển thành cây và lan rộng khắp nơi. Đặc biệt sau những cơn mưa, rau càng trở nên xanh tốt.
Rau càng cua phân bố tự nhiên khắp các tỉnh miền núi, vùng trung du và cả đồng bằng. Ngoài làm thức ăn, rau càng cua còn được trồng để trang trí hòn non bộ. Ảnh: Hương Địa
Vì rau mọc tự nhiên và được tận dụng làm nguyên liệu chế biến món ăn khá phổ biến ở nhiều địa phương nên người dân gọi vui là đặc sản “trời ban”.
Hiện nay, rau càng cua được trồng ở một số nơi, trong đó có các tỉnh miền Bắc như Lào Cai, Hà Giang. Tuy nhiên, loại mọc tự nhiên được đánh giá là chất lượng hơn loại gieo trồng.
Nhờ vị ngon lạ lại sạch nên rau càng cua được ví như đặc sản "trời ban" có từ Nam ra Bắc, hút khách tìm mua và thưởng thức. Ảnh: Hao Phung
Chị Minh Thu – một tiểu thương ở quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết, ở Việt Nam, rau càng cua có mặt tại cả 3 miền, nhiều nhất là ở miền Nam vì điều kiện thời tiết nơi đây rất thuận lợi cho loại rau này sinh sôi và phát triển.
Rau càng cua có thể thu hái vào bất kỳ thời điểm nào trong năm nhưng được ưa chuộng nhất vào mùa hè và mùa xuân nhờ vị chua chua, thanh mát, thích hợp để ăn giải nhiệt, giải ngấy.
Tùy từng nơi, rau càng cua được bán với giá 30.000-40.000 đồng/kg. Song, khi vận chuyển tới các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, loại rau này có giá lên tới 90.000-100.000 đồng/kg nhưng vẫn “đắt khách” tìm mua và thưởng thức.
Rau càng cua được chế biến đơn giản nhưng hương vị ấn tượng khó quên. Ảnh: Bếp của Vợ
Theo chị Thu, rau càng cua được sử dụng ở dạng tươi, chỉ cần loại bỏ rễ, đem rửa sạch là có thể ăn ngay hoặc chế biến thành một số món hấp dẫn. Rau khi ăn sống có vị hơi chua, thanh mát và giòn.
“Rau càng cua có thể ăn sống, làm salad như một số loại rau rừng, rau thơm quen thuộc khác. Song, món ăn phổ biến nhất từ loại rau này là gỏi thịt bò”, chị Thu nói.
Người phụ nữ này cho hay, rau càng cua mọc tự nhiên nên an toàn, chỉ cần rửa sạch với vài lần nước và để ráo. Thịt bò sau khi tẩm ướp gia vị thì đảo qua trên chảo nóng cùng tỏi phi thơm.
Món gỏi rau càng cua với thịt bò. Ảnh: Esheep Kitchen
Thịt bò vừa chín tới thì múc ra, để nguội rồi mới trộn. Nếu trộn lúc thịt còn nóng sẽ khiến rau càng cua bị tái, trông món ăn kém hấp dẫn hơn và giảm vị ngon.
Món gỏi rau càng cua với thịt bò thường được rắc thêm lạc (đậu phộng) rang giã nhỏ, ăn cùng nước mắm chua ngọt. Vị chua thanh của rau giòn xốp hòa quyện vị đậm đà của thịt bò, chút bùi béo của lạc khiến ai ăn một lần cũng nhớ mãi.
Không chỉ làm gỏi, rau càng cua còn được sử dụng như rau sống. Người miền Nam thường ăn loại rau này cùng với cải xanh, đọt xoài, rau thơm… khi thưởng thức bánh cống, bánh xèo.
Trong Đông y, rau càng cua có tính hàn, vị chua. Ảnh: Quỳnh Như Phạm
Theo lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Hà Nội), rau càng cua không chỉ có hương vị thơm ngon, lạ miệng mà còn giàu chất dinh dưỡng. Loại rau này chứa hàm lượng chất xơ cao, có tác dụng ngăn ngừa bệnh tim mạch, xơ vữa động mạnh.
Bên cạnh đó, các khoáng chất như kali, magie có trong rau càng cua còn giúp kiểm soát chỉ số huyết áp, giảm mỡ máu, giảm chỉ số đường huyết, ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tim mạch.
Tuy nhiên, rau càng cua chứa nhiều nước, lợi tiểu nên cần hạn chế ăn vào buổi tối. Người bị dị ứng, hen suyễn và có tiền sử hen suyễn tránh sử dụng loại rau này.
Người có cơ thể hàn, chân tay lạnh cũng cần thận trọng, cân nhắc trước khi ăn các món chế biến từ rau càng cua.
