Rau dớn là một loại rau rừng được tận dụng làm nguyên liệu chế biến món ăn khá phổ biến ở miền Bắc, có nhiều ở một số tỉnh thành như Phú Thọ, Thái Nguyên, Lào Cai, Tuyên Quang…, thậm chí xuất hiện cả ở Thanh Hóa, Quảng Nam, Gia Lai.
Chúng mọc tự nhiên ở vùng núi hay nơi khe nước, bờ suối, dưới các tán rừng thấp có độ ẩm ướt cao và thiếu ánh nắng Mặt trời. Loại cây này thích hợp với môi trường hoang dã nên khó có thể trồng được.
Rau dớn phân bổ ở nhiều tỉnh thành phía Bắc, xuất hiện cả ở miền Trung nhưng phổ biến hơn cả là ở Tuyên Quang. Ảnh: Hồng Thắm
Thoạt nhìn, rau dớn khá giống cây dương xỉ nhưng thân to, tán rộng hơn, xanh mỡ màng và có thể chế biến thành thức ăn. Ảnh: Dang Phuong Anh
Chị Minh Huyền – chủ một nhà hàng chuyên phục vụ các món đặc sản Tây Bắc ở TP Tuyên Quang cho biết, dù có quanh năm nhưng người dân địa phương chỉ chọn thu hái rau dớn vào mùa mưa. Vì thời điểm này, rau xanh non, mơn mởn nhất.
Rau dớn thường được hái, gom thành từng bó, bán với giá 30.000-40.000 đồng/kg, tùy từng nơi.
Sau khi hái về, rau dớn thường được phơi qua nắng cho héo. Cách làm này giúp cho rau giảm độ nhớt mà vẫn giữ được độ giòn, ngon trong lúc chế biến món ăn.
“Rau dớn dễ úa, dập nên người dân không dự trữ mà cần tới đâu hái tới đó. Loại rau này ăn được từ giai đoạn cây non, cọng uốn cong như vòi voi đến khi lá bánh tẻ, mặt lá còn bóng, ít nhớt hơn cọng vòi.
Điều thú vị là rau dớn càng hái càng phát triển, cây sẽ ra nhiều cọng mới. Rau này thường chỉ hái vào ngày mưa, còn lúc nắng nóng, thiếu độ ẩm, rau nhanh già, ăn cứng và chát hơn”, chị Huyền cho hay.
Rau dớn là nguyên liệu chế biến món ăn được yêu thích ở nhiều tỉnh thành phía Bắc. Nguồn: Mẩy Kim Dao Đỏ
Theo chị Huyền, rau dớn có thể biến tấu thành nhiều món ngon lạ miệng như xào tỏi, nhúng lẩu, xào nước măng chua, xào hoa đu đủ hoặc xào mẻ… nhưng phổ biến và được ưa chuộng hơn cả là món nộm rau dớn.
Rau dớn hơi nhơn nhớt nên trước khi chế biến món ăn, người ta thường chần qua nước sôi hoặc phơi nắng cho héo.
Để làm món nộm ngon, người ta chọn phần ngọn non, các lá bánh tẻ, sau đó đem rửa sạch, chần sơ qua nước sôi rồi để ráo.
Tiếp đến, chuẩn bị các nguyên liệu làm nộm như chanh, ớt, lạc rang giã nhỏ, nước mắm (hoặc muối, bột canh), đường. Nước mắm trộn được pha kiểu chua ngọt, nêm nếm vừa ăn.
Trộn đều rau dớn cùng nước chấm, chờ chừng 15-20 phút cho món ăn thấm đều gia vị rồi rắc thêm lạc rang lên trên là có thể thưởng thức.
Nộm rau dớn là món ăn thanh mát được nhiều gia đình ở miền Bắc yêu thích. Ảnh: Lê Triều Dương
Tùy từng nơi và sở thích từng người, thay vì trộn với nước chấm, người ta có thể xào qua rau dớn với chút mỡ lợn hoặc dầu ăn, sau đó nêm nếm gia vị và trộn đều.
Món nộm rau dớn có vị chua chua, ngọt ngọt, cay cay, dậy mùi thơm đặc trưng của rau, khi ăn, thực khách sẽ cảm nhận được độ giòn, vị thanh mát lạ miệng.
Một lưu ý khi chế biến rau dớn là không nên đun lâu trên lửa khiến món ăn vừa mất màu xanh đẹp mắt lại tạo nhiều nhớt, vị ngai ngái khó ăn. Ảnh: Mỹ Lộc
Theo lương y Bùi Đắc Sáng, Hội Đông y Hà Nội, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, ở nhiều tỉnh, rau dớn còn được xem là "vua của các loại rau". Loại rau này mọc tự nhiên nên không có thuốc trừ sâu, tăng trưởng.
Không chỉ là nguyên liệu chế biến món ngon, rau dớn còn được ví như “thần dược” mang lại nhiều lợi ích sức khỏe.
Trong Đông y, rau dớn có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón, giảm các cơn đau âm ỉ do đại tràng.
Sử dụng thường xuyên loại rau này còn giúp dễ ngủ, ngủ sâu, hỗ trợ lưu thông máu…, giải độc và giải nhiệt trong mùa nắng nóng. Chất nhầy có trong lá rau dớn còn có tác dụng nhuận tràng và làm dịu cơn đau lưng.
