Không giống như các phiên chợ thường nhật, chợ Đình Cả tại Hải Dương chỉ họp duy nhất một phiên trong năm vào ngày mùng hai Tết Nguyên đán. Đặc biệt ở đây, người bán tuyệt đối không nói thách, còn người mua cũng không mặc cả. Họ đến chợ không chỉ để mua bán mà còn để cầu mong sự may mắn, bình an cho năm mới.
Huyện Ninh Giang, nơi chợ Đình Cả tọa lạc, nằm bên dòng sông Luộc, được thiên nhiên ưu đãi với lớp phù sa màu mỡ, tạo nên một vùng đất đậm đà văn hóa của đồng bằng Bắc Bộ. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với những ngôi đền, chùa linh thiêng mà còn là điểm đến lý tưởng cho du khách trong những ngày xuân. Và chợ Đình Cả đã trở thành một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa đặc sắc ấy, góp phần làm phong phú thêm những nét đẹp truyền thống.
Phiên chợ Đình Cả xuất hiện từ thời Thái Hòa (1676 - 1679) và gắn liền với truyền thuyết về ngôi đình Cả cũng như lịch sử làng Bói. Qua hàng thế kỷ, phiên chợ vẫn được duy trì như một di sản văn hóa độc đáo, là niềm tự hào của cư dân đồng bằng Bắc Bộ. Từ giữa tháng Chạp, không khí chuẩn bị cho phiên chợ đã bắt đầu rộn ràng. Các bà, các chị chăm chút từng luống rau, từng ao cá để chọn ra những món hàng ngon nhất, đẹp nhất, mang đến chợ ngày mùng hai Tết. "Luống rau này tôi chăm kỹ lắm, để bán chợ Đình Cả mồng 2", hay "Ít gạo nếp ngon này sẽ làm bún bán phiên chợ đặc biệt" – những lời nhắc nhở ấy dường như trở thành một phần ký ức của bao thế hệ.
Đối với người dân làng Bói, những người vốn quen nghề buôn bán quanh năm, chợ Đình Cả không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là dịp để gặp gỡ bạn bè, người thân, cùng nhau du xuân và hy vọng vào một năm mới thịnh vượng. Dù ngày thường buôn bán bất cứ mặt hàng gì, thì phiên chợ đặc biệt này luôn đòi hỏi sự chọn lọc kỹ càng nhất. Những sản vật bày bán đều phải tươi ngon, đẹp đẽ và sạch sẽ. Thú vị hơn cả, tại chợ Đình Cả, người bán không được hét giá cao, còn người mua cũng không trả giá, bởi họ tin rằng sự "trong sạch" trong lời nói, hành vi sẽ mang lại may mắn cả năm.
Từ lúc trời còn tờ mờ sáng, dòng người từ khắp nơi đã ùn ùn kéo về chợ. Cảnh tượng náo nhiệt mà vẫn trật tự ấy kéo dài đến tận trưa. Người mua, người bán đều vui vẻ, phấn khởi, ai cũng mong mình có được may mắn thông qua những món đồ trao tay. Sau khi mua bán xong, nhiều người không quên vào đình làng để dâng hương, tỏ lòng biết ơn với các bậc tiền nhân đã góp công xây dựng và bảo vệ quê hương.
Ngoài ý nghĩa tâm linh, phiên chợ còn là dịp để mọi người sắm sửa những vật dụng cần thiết hoặc các món quà biếu tặng mà họ chưa kịp chuẩn bị trong dịp cuối năm. Những món hàng được chọn lựa kỹ càng, từ những loại rau củ tươi ngon cho đến gạo nếp dẻo thơm hay bánh trái, đều làm hài lòng cả những người mua khó tính nhất.
Phiên chợ không chỉ là nơi giao thương mà còn là nhịp cầu kết nối tình cảm giữa cư dân địa phương và những người con xa quê. Dù chỉ diễn ra trong vài tiếng ngắn ngủi từ sáng sớm đến quá trưa, nhưng phiên chợ vẫn giữ được sức hút lớn lao. Người ta đến đây không chỉ để mua bán, mà còn để cảm nhận không khí đoàn viên, để nhắc nhở bản thân về cội nguồn, và để gửi gắm niềm hy vọng vào một năm mới an khang, thịnh vượng.
Sự chuẩn bị cho phiên chợ cũng là một điểm thú vị. Trước Tết, người dân địa phương tự phân chia khu vực bán hàng ngay trước cổng đình Cả. Khi phiên chợ diễn ra, tất cả mọi người, từ người bán đến người mua, đều giữ thái độ tôn trọng lẫn nhau, nói năng nhẹ nhàng, không to tiếng hay chen lấn. Khoảng 7 giờ sáng, chợ trở nên đông đúc nhất, hàng nghìn người bước qua các gian hàng dọc hai bên đường, chọn mua những sản vật đặc sắc trong sự hào hứng, phấn khởi.
Một điểm nhấn không thể bỏ qua khi nhắc đến chợ Đình Cả là các đặc sản nổi tiếng của Ninh Giang. Trong đó, bánh gai – loại bánh gắn liền với tên tuổi của danh tướng Yết Kiêu – luôn được du khách lựa chọn mang về làm quà. Qua bao thế hệ, kỹ thuật làm bánh gai ngày càng được nâng cao, mang đến hương vị thơm ngon, đặc trưng khó quên.
Bên cạnh bánh gai, thịt trâu Ninh Giang cũng là một đặc sản nổi tiếng, đặc biệt trong năm Sửu. Thịt trâu nơi đây nổi tiếng bởi độ chắc thịt, vị ngọt tự nhiên và cách chế biến công phu. Mỗi món ăn từ thịt trâu đều được chuẩn bị ngay khi còn nóng hổi, mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo cho thực khách.
Với những nét văn hóa độc đáo và các sản vật đặc trưng, phiên chợ Đình Cả không chỉ là nơi buôn bán, mà còn là điểm đến văn hóa, nơi giao hòa giữa hiện thực và quá khứ, nơi kết nối cộng đồng và lưu giữ giá trị truyền thống. Mỗi năm, phiên chợ đặc biệt này lại níu giữ bước chân du khách, mang đến những kỷ niệm khó quên trong những ngày đầu xuân.
