Chợ phiên thứ Ba có lịch sử hình thành khá thú vị, xuất phát từ một sự cố bất ngờ. Vào năm 1997, một chiếc ghe chở khô từ Cà Mau không may bị hư máy khi đi ngang qua khu vực chợ Quới An. Trong thời gian chờ sửa chữa, người chủ ghe đã nảy sinh ý tưởng mang hàng hóa lên bờ bán và rao hàng vào ngày thứ Ba.
Từ đó, toàn bộ hàng hóa của chiếc ghe đã được tiêu thụ sạch chỉ trong vài giờ đồng hồ. Đây chính là khởi đầu cho một phiên chợ độc đáo tồn tại và phát triển cho đến ngày nay.
Từ thành công bất ngờ đó, nhiều thương lái khác cũng nhanh chóng nhận ra tiềm năng và chọn ngày thứ Ba để tập trung buôn bán. Dần dần, phiên chợ đã hình thành một cách tự nhiên và trở thành điểm hẹn thương mại quan trọng của khu vực.
Điểm độc đáo nhất của chợ phiên thứ Ba là sự kết hợp hài hòa giữa chợ nổi và chợ trên bộ, tạo nên câu nói dân gian "bán mặt cho đất, bán lưng cho sông" - một hình ảnh đặc trưng của vùng sông nước miền Tây.
Từ 5 giờ sáng, khi bình minh còn chưa hoàn toàn ló dạng, các thương thuyền từ nhiều tỉnh thành lân cận như An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ... đã lần lượt cập bến. Nhiều thương lái phải xuất phát từ 2-3 giờ sáng để kịp về chợ sớm, dành vị trí thuận lợi.
Vào khoảng 7 giờ sáng là thời điểm chợ phiên đạt đến độ nhộn nhịp cao nhất. Tiếng rao hàng í ới vang vọng cả một vùng quê vốn yên tĩnh, hòa quyện với tiếng nước vỗ mạn thuyền tạo nên bản nhạc đặc trưng của phiên chợ sông nước.
Hai khu vực, trăm mặt hàng
Chợ phiên thứ Ba được phân chia thành hai khu vực chính với đặc trưng riêng biệt, phục vụ đa dạng nhu cầu của người dân địa phương và du khách.
Khu "đồ khô" trên bờ tập trung các mặt hàng như vải vóc, quần áo may sẵn, hàng gia dụng, giày dép. Đặc biệt, giá cả tại đây luôn ở mức hợp lý, thu hút đông đảo người mua, đặc biệt là chị em phụ nữ từ các xã lân cận.
Trong khi đó, khu "đồ ướt" - phần chợ nổi trên sông - là nơi tập trung các đặc sản miền Tây như mắm lóc, mắm trê, mắm sặt, mắm cá chốt, các loại khô cá lóc, khô cá hố, khô mực, tôm khô... Hương thơm đặc trưng của các loại mắm, khô lan tỏa khắp không gian, tạo nên bầu không khí rất riêng của chợ phiên.
Bên cạnh đó, chợ còn có khu vực bán rau củ quả sạch tự trồng không dùng hóa chất và các loại cây giống như đu đủ, cà, đậu bắp... được người dân địa phương ưa chuộng.
Hơn cả một điểm giao thương
Chợ phiên thứ Ba không đơn thuần là nơi buôn bán, mà còn là không gian văn hóa đặc trưng, thể hiện nét sinh hoạt đời thường và tính cách người dân Nam Bộ. Chợ phiên thứ Ba được xem là nét văn hóa đặc thù của xã Quới An, là không gian giao thương văn minh, nơi giữ gìn truyền thống vùng sông nước miền Tây.
Điều đáng quý ở phiên chợ này là tính trung thực trong giao dịch. Người bán không nói thách, không bán hàng kém chất lượng, tạo nên môi trường mua bán lành mạnh, được người dân tin tưởng và ủng hộ.
Phiên chợ còn là nơi gặp gỡ, trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp giữa bà con nông dân. Nhiều mối quan hệ làm ăn bền vững đã được thiết lập thông qua các buổi họp chợ hàng tuần.
Hướng đến phát triển bền vững
Nhận thấy vai trò quan trọng của chợ phiên đối với đời sống kinh tế - văn hóa địa phương, chính quyền xã Quới An đã có kế hoạch phát triển dài hạn cho phiên chợ đặc biệt này. Theo kế hoạch, xã sẽ di dời khu hành chính sang nơi khác để nhường lại khu đất rộng 1,4 ha cho việc mở rộng chợ phiên, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao thương diễn ra thuận lợi hơn.
Định hướng phát triển chợ phiên thành điểm đến du lịch vừa phát huy giá trị văn hóa truyền thống, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương đang được chính quyền địa phương quan tâm đầu tư. Việc mở rộng không gian chợ sẽ tạo điều kiện tốt hơn cho hoạt động buôn bán, đồng thời tạo thuận lợi cho người dân khi đi chợ.
Trong bối cảnh phát triển của các siêu thị, cửa hàng tiện lợi và thương mại điện tử, chợ phiên thứ Ba vẫn giữ được sức sống riêng và không ngừng phát triển. Đây là minh chứng cho thấy những giá trị văn hóa truyền thống vẫn có thể đồng hành cùng nhịp sống hiện đại.
Mỗi tuần một lần, chợ phiên thứ Ba vẫn đều đặn là điểm hẹn văn hóa - thương mại, vẫn níu giữ những nét đẹp văn hóa giao thương truyền thống giữa dòng chảy của thời đại.
Chợ phiên thứ Ba không chỉ là nơi mua bán, mà còn là không gian lưu giữ hồn cốt văn hóa vùng sông nước miền Tây. Đây là tài sản văn hóa quý giá cần được chung tay gìn giữ và phát huy.
Với những giá trị độc đáo về văn hóa và kinh tế, chợ phiên thứ Ba ở xã Quới An, huyện Vũng Liêm ngày càng khẳng định vị thế là một điểm đến hấp dẫn, mang đậm bản sắc văn hóa của vùng đất Vĩnh Long nói riêng và Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.
