Ở An Giang, cây trường mọc hoang lâu năm trong các khu rừng, phân bổ rải rác khắp vùng Bảy Núi như núi Dài, núi Cô Tô, núi Cấm…
Trái của loại cây này trông giống quả vải ở miền Bắc nhưng kích thước nhỏ bằng 1/3, vỏ mỏng, màu đỏ sậm hoặc trắng ngả hồng, tùy cây.
Trái trường có phần thịt trắng trong như chôm chôm, mềm và mọng nước, vị chua thanh, ngọt hậu, tỏa mùi thơm nhẹ đặc trưng.
Cây trường thuộc loại tán rộng, lâu năm nên sau khi chặt nhánh, cây tiếp tục mọc ra nhánh khác sum sê hơn. Sau khoảng 3 năm sinh trưởng, các nhánh mới sẽ ra hoa, kết trái. Ảnh: Trúc Chi
“Trái trường nhỏ nhưng có võ, vị chua nhiều hơn vị ngọt nhưng không gắt như chùm ruột hay me, chanh.
Những người mới ăn loại trái này lần đầu có thể chau mày, nhăn nhó nhưng quen rồi lại muốn thưởng thức thêm vì hương vị lạ, cảm nhận được vị ngọt nhẹ đọng lại nơi cuối lưỡi sau khi ăn”, chị Nguyễn Trân (ở Tri Tôn, An Giang) cho biết.
Theo nữ tiểu thương này, trái trường trước đây ít được khai thác, người dân chỉ xem như một thứ quả giải khát, ăn chơi lúc đi rừng.
Tuy nhiên, vài năm gần đây, loại quả này được bà con trong và ngoài địa phương ưa chuộng hơn vì lành, sạch và mang lại cảm giác lạ miệng so với các loại trái cây truyền thống.
Trái trường (hay còn gọi là vải rừng) có kích thước nhỏ, chỉ bằng đầu ngón tay cái. Đây là loại quả tự nhiên được người dân An Giang ưa chuộng không kém trâm, bòn bon. Ảnh: Vịnh Tôn
Chị Trân cũng cho hay, dựa vào kinh nghiệm và quan sát của người bản địa, thông thường, cây trường phải từ 30 năm tuổi trở lên mới bắt đầu cho trái.
Đặc biệt, loại cây này ra trái theo chu kỳ ba năm một lần. Vì vậy, không phải lúc nào cũng có trái trường để thưởng thức.
Mùa trường thường kéo dài khoảng 2 tháng, từ cuối tháng 4 đến giữa tháng 6 dương lịch.
Thời điểm này, bà con địa phương vào rừng khai thác trái, đem về ăn hoặc bán cho thương lái. Một số người còn bày sạp, bán dọc khắp các tuyến đường, nhất là đoạn từ xã Núi Tô đến xã An Tức (huyện Tri Tôn).
Việc thu hái trái trường khá vất vả, chưa kể 3 năm cây mới ra quả 1 lần. Ảnh: Hue Nguyen
“Muốn thu hái trái trường, người ta phải di chuyển vào sâu trong rừng, leo lên những thân cây cao rồi chặt cả cành, nhánh thay vì khai thác từng chùm như một số loại quả rừng khác.
Cách làm này không chỉ thúc đẩy cây mọc nhánh mới, mà còn giúp mùa quả sau cho năng suất cao hơn”, chị Trân nói thêm.
Trái trường vỏ giống quả vải nhưng ruột tựa chôm chôm, vị chua nhiều hơn ngọt. Ảnh: Thanh Huyền
Từng bị lãng quên, không ai ngó ngàng nhưng trái trường nay trở thành đặc sản của vùng đất An Giang, được du khách và người thành phố tò mò tìm mua thưởng thức. Ảnh: Thao Thu
Vào mùa, trái trường được bán tại chỗ với giá khoảng 50.000-70.000 đồng/kg. Còn khi được vận chuyển tới các tỉnh thành lân cận, trái này có giá cao hơn.
Giống như nhiều loại trái cây quen thuộc khác, trái trường có thể sử dụng tươi, ăn ngay khi chín hoặc biến tấu thành một số món lạ miệng để dễ thưởng thức và hấp dẫn hơn, ví dụ như chấm/lắc muối ớt, lột vỏ ngâm đường…
Một số quán nước vỉa hè ở Tịnh Biên, Châu Đốc hay Tri Tôn còn sáng tạo bằng cách đem trái này ép lấy nước, pha chế thành thức uống giải khát mùa hè.
