Vếch theo tiếng Ê Đê thực chất là phần đầu ruột non của động vật ăn cỏ. Trong đoạn ruột ấy có chứa cả dịch tiêu hóa và phần cỏ vừa đi qua khỏi phần dạ dày của con vật. Với người dân nơi đây, vếch của các loài động vật ăn cỏ như thỏ, dê, nai, hoẵng săn bắt được trong rừng hay trâu, bò chăn thả trong rừng thường được ưa chuộng nhất bởi chúng chỉ ăn cỏ và lá cây rừng nên ruột rất sạch.
Vếch là món ăn độc đáo ở Tây Nguyên, nhiều người tò mò được thử hương vị của chúng
Ngày trước, mỗi khi trong gia đình hay trong làng có việc quan trọng, người ta sẽ thường làm món vếch để cúng tế, để đãi khách. Công đoạn nấu vếch cũng vô cùng công phu, phải là những người có kinh nghiệm và phải tiến hành thật nhanh để không gây xáo trộn các thành phần bên trong nội tạng.
Người có kinh nghiệm sẽ chọn phần ruột non liền kề với bao tử bò, buộc chặt hai đầu bằng lạt trước khi cắt ra để riêng. Sau đó, đoạn ruột này được chần qua nước sôi, vắt lấy phần dịch tiêu hóa bên trong, pha loãng với nước, lọc và lắng để cô đặc, rồi tẩm ướp gia vị.
Các phần nội tạng khác như da, đuôi, thịt bạc nhạc, mép bò… được luộc sơ, cắt miếng và nấu cùng với gia vị đặc biệt chế biến từ vếch. Ngoài ra, món ăn còn được nêm nếm với nhiều gia vị khác như ớt, củ nén, sả, riềng, tiêu rừng, hạt cây rừng để tạo nên hương vị đậm đà, hấp dẫn.
Vếch nấu với cà đắng là nổi tiếng hơn cả. Vì món ăn này chuẩn bị kỳ công nên người dân thường dành để tiếp khách quý ở xa về. Vị béo ngậy của da và nội tạng bò, kết hợp với vị ngọt hậu của cà đắng khiến món ăn lạ miệng.
Hiện nay, món vếch được biết đến rộng rãi hơn, dù có chút cải biến cho phù hợp với điều kiện của từng gai đình. Đặc biệt, món ăn này đã từng đạt giải nhất tại Liên hoan ẩm thực Đất phương Nam năm 2018.
Vếch từng đạt giải nhất tại Liên hoan ẩm thực Đất phương Nam năm 2018
Tại một số nhà hàng hay quán ăn ở Tây Nguyên, vếch được đưa vào thực đơn để đãi khách. Vì cái tên độc lạ và hương vị độc đáo mà bất cứ ai đến đây cũng tìm để thưởng thức.
"Để món vếch không nặng mùi, người chế biến đã cẩn trong khâu chế biến, đoạn ruột non được chần nước sôi rồi rửa qua với nước muối. Vếch sẽ được đun trong lửa nhỏ liu riu nhiều giờ liền để miếng thịt vừa mềm vừa thơm, hòa quyện các gia vị.
Món vếch sau khi nấu xong phải ăn ngay lúc còn nóng, nếu để nguội sẽ bị đông lại và mất hương vị đặc trưng
Món này có thể ăn kèm với cơm hoặc bún. Hương vị độc đáo của món vếch bò có sự kết hợp hài hòa giữa vị béo ngậy của da, nội tạng, ngọt nhẹ của cà đắng, cay nồng của ớt, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực rất mới lạ. Khi ăn lần đầu, thực khách sẽ thấy rất lạ lẫm nhưng khi đã quen miệng ắt hẳn sẽ là một trong những món ăn được nhớ tới đầu tiên nếu có dịp quay lại vùng đất Tây Nguyên", anh Thành (ở Đắk Lắk) chia sẻ.
