Nằm khiêm nhường giữa triền cát trắng của thị trấn Long Hải, huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Dinh Cô từ lâu đã trở thành điểm đến tâm linh nổi bật thu hút hàng vạn lượt du khách mỗi năm. Không chỉ là nơi thờ tự trang nghiêm, Dinh Cô còn gắn liền với một truyền thuyết đầy cảm động về lòng thủy chung, hiếu hạnh và sự hy sinh thầm lặng của một người con gái trẻ.
Dinh Cô - gắn liền với truyền thuyết thiếu nữ tài hoa bạc mệnhTương truyền vào khoảng thế kỷ XIX, có một thiếu nữ trẻ quê miền Trung theo cha mẹ vào Nam mưu sinh. Gia đình cô chọn vùng đất Long Hải để định cư và sinh sống bằng nghề đánh bắt hải sản ven bờ. Vốn là người con gái hiền lành, nhân hậu, cô thường giúp đỡ bà con trong làng, được nhiều người quý mến.
Một ngày nọ, trong lúc đi hái thuốc cứu người, cô bị giông bão cuốn trôi giữa biển khơi. Thi thể cô trôi dạt vào bãi biển Long Hải. Người dân nơi đây xót thương, lập bàn thờ tạm trên đồi cát gần nơi cô nằm xuống để hương khói hằng ngày. Từ đó, nhiều hiện tượng lạ xuất hiện, dân làng kể rằng mỗi khi có tai ương, bão tố, họ thường thấy bóng dáng người con gái áo trắng hiện về báo mộng, che chở cho dân làng thoát nạn. Cá biển cũng xuất hiện nhiều hơn, ngư dân đánh bắt thuận lợi. Người dân tin rằng cô linh hiển và đã hóa thần hộ mệnh vùng biển Long Hải.
Vì lòng biết ơn, dân làng đã lập dinh thờ cô trên triền đồi, gọi là Dinh Cô. Từ một am nhỏ đơn sơ, trải qua bao lần trùng tu, nay Dinh Cô trở thành một trong những quần thể đền miếu có quy mô lớn ở miền Nam, với kiến trúc nguy nga, mái ngói đỏ tươi, tượng rồng chầu mặt nguyệt cùng không gian thờ tự uy nghiêm.
Theo sách Đại Nam nhất thống chí, xưa kia tại mỏm núi Thùy Vân, nơi này gọi là Dinh Cô, từng có một thiếu nữ 17–18 tuổi bị bão cuốn trôi vào bờ. Người dân địa phương an táng cô, sau đó liên tiếp mộng thấy cô gái tự xưng là Thị Cách hiện về phù trợ nên lập miếu thờ, tôn làm Thần Nữ.
Bên trong khu di tích này là điện thờ gồm ba dãy nhà ngói nằm ngang triền đồi, bên phải là khu thờ Tiền hiền - Hậu hiền, khu trưng bày xiêm y, và văn phòng Ban Quản lý.
Cổng tam quan trang trí long hổ hội, lưỡng long chầu nguyệt dẫn lên 37 bậc tam cấp đến chính điện. Bên trong có 7 bàn thờ, trung tâm là tượng Cô (tên thật Lê Thị Hồng), cao khoảng 0,5m, khoác áo đỏ viền kim tuyến, đầu đội mão quý. Các bàn thờ khác thờ Diêu Trì Phật Mẫu, Chúa Cậu, Ngũ Hành, Tứ Pháp, Ông Địa, Thần Tài…
Ngoài chính điện, ngư dân còn lập bàn thờ các vị như Cửu Thiên Huyền Nữ, Chúa Ngọc, Chúa Tiên, Bà Mẹ Sanh, cùng các miếu thờ Quan Âm, Quan Thánh, Hỏa Tinh Thánh Mẫu... Với bề dày lịch sử và giá trị văn hóa độc đáo, năm 1995, Dinh Cô được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
Nằm cạnh biển nên khi lên tới Dinh, du khách ngắm trọn vẻ đẹp của vùng đất hiền hòa này.
Nét độc đáo trong nghi lễ và tín ngưỡng dân gianSuốt năm, Dinh Cô là nơi diễn ra nhiều nghi lễ truyền thống, trong đó có lễ Tết Nguyên đán, lễ Tam Nguyên (Rằm tháng Giêng, Rằm tháng Bảy, Rằm tháng Mười), lễ Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch)… Tuy nhiên, nổi bật và có quy mô lớn nhất chính là Lễ hội Dinh Cô - hay còn gọi là Lệ Cô, ngày Vía, ngày giỗ Cô – được tổ chức vào các ngày 10, 11 và 12/2 âm lịch.
Lễ hội cũng đón lượng lớn du khách từ TP.HCM và các tỉnh Đông Nam Bộ, kết hợp hành hương với tham quan, khám phá vùng biển Long Hải trong những ngày đầu năm.
Lễ hội Dinh Cô tại Bà Rịa - Vũng Tàu là một trong những lễ hội nước lớn nhất của ngư dân vùng biển Nam bộ.
Lễ hội gồm hai phần chính: lễ rước Cô và lễ cúng chính điện. Phần nghi lễ được tổ chức trang trọng với các nghi thức rước kiệu, dâng hương, tế lễ cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, tôm cá đầy khoang. Người dân và du khách ăn mặc chỉnh tề, mang theo lễ vật như bánh trái, nhang đèn, hoa tươi để dâng lên Cô.
Phần hội diễn ra rộn ràng với các hoạt động văn hóa dân gian như hát bội, đờn ca tài tử, múa lân sư rồng, các trò chơi dân gian và hội thi cắm trại. Không khí lễ hội sôi động nhưng vẫn giữ được sự trang nghiêm, tôn kính đối với vị thần nữ được dân gian tôn sùng.
Đặc biệt, đối với ngư dân miền biển, việc đến Dinh Cô không chỉ để cầu an mà còn là dịp “trình nghề”, tỏ lòng biết ơn biển cả và vị thần đã che chở cho những chuyến ra khơi. Nhiều chủ tàu thuyền xem việc viếng Dinh Cô trước mùa đánh bắt như một nghi thức không thể thiếu, mang theo kỳ vọng vào một mùa biển bội thu và an toàn.
Ngày nay, Dinh Cô không chỉ là nơi linh thiêng trong lòng người dân Long Hải mà còn là địa chỉ văn hóa, du lịch tâm linh nổi bật của Bà Rịa - Vũng Tàu. Với vị trí tọa lạc trên đồi, phía trước là biển xanh mênh mông, phía sau là rừng dương xanh mát, Dinh Cô tạo nên một không gian cảnh quan hài hòa, lý tưởng cho du khách thập phương đến vãn cảnh, chiêm bái và tìm chút tĩnh lặng giữa cuộc sống ồn ào.
Đến thăm Dinh Cô ăn gì ngon? Mực một nắngMực một nắng là đặc sản tiêu biểu của vùng biển Long Hải, nổi bật nhờ sự kết hợp giữa độ tươi của mực và kỹ thuật phơi truyền thống. Nguyên liệu thường là mực ống hoặc mực lá tươi, sau khi được đánh bắt trong ngày sẽ được làm sạch và phơi dưới ánh nắng gắt trong vòng 24 giờ. Nhờ vậy, mực giữ được độ mềm dẻo bên trong nhưng vẫn săn chắc bên ngoài.
Mực một nắng không chỉ phổ biến trong thực đơn của các nhà hàng ven biển mà còn là lựa chọn hàng đầu để mua về làm quà sau chuyến du lịch, nhờ khả năng bảo quản tốt và giá trị dinh dưỡng cao.
Khi chế biến, mực được nướng trên bếp than hồng đến khi tỏa mùi thơm đặc trưng, phần thịt chuyển sang màu trắng ngà, bề mặt hơi cháy cạnh tạo độ giòn nhẹ. Món ăn này thường được dùng kèm với muối tiêu chanh hoặc tương ớt, mang đến vị ngọt đậm đà, dai vừa phải và hậu vị béo bùi.
Gỏi cá maiGỏi cá mai là một trong những món ăn đặc sắc tại Long Hải. Cá mai là loài cá nhỏ, thân mảnh, thịt trắng trong, có đặc tính ít tanh, thường xuất hiện nhiều vào đầu mùa xuân. Nhờ đặc điểm này, cá mai rất thích hợp để chế biến các món gỏi sống mà không gây cảm giác e ngại cho thực khách.
Cá sau khi được làm sạch sẽ, rút xương kỹ lưỡng, được ngâm qua nước cốt chanh để tái chín. Tiếp theo, cá được trộn đều với các nguyên liệu như tỏi, ớt, hành phi, mè rang và đậu phộng giã nhuyễn. Điểm nhấn của món ăn nằm ở nước mắm chua ngọt được pha chế khéo léo theo khẩu vị địa phương.
Gỏi cá mai thường được dùng kèm bánh tráng nướng và rau sống như tía tô, húng quế, rau thơm, mang lại tổng hòa hương vị thanh mát, đậm đà và cân bằng.
Bánh xèo hải sảnBánh xèo là món ăn phổ biến ở nhiều vùng miền, nhưng tại Long Hải, bánh xèo hải sản lại mang màu sắc riêng biệt với cách chế biến, nguyên liệu và hương vị đậm đà từ biển. Khuôn bánh là loại gang truyền thống đặt trên bếp lửa than, bột bánh được pha từ bột gạo, nước cốt dừa và bột nghệ tạo màu vàng đẹp mắt. Khi đổ bánh, người nấu cho thêm tôm, mực, giá và hành lá để tạo phần nhân đầy đặn, giàu đạm và có vị ngọt tự nhiên.
Thành phẩm là chiếc bánh nhỏ, vỏ giòn rụm, vàng ruộm, bên trong mềm và thơm. Bánh xèo Long Hải được ăn kèm với bánh tráng cuốn, rau sống các loại và nước mắm pha loãng. Sự kết hợp giữa vỏ bánh giòn, nhân hải sản ngọt đậm và nước chấm hài hòa tạo nên một món ăn vừa dân dã vừa hấp dẫn, phù hợp với khẩu vị của cả du khách lẫn người địa phương.
Bánh xèo hải sản thơm ngon, nóng giòn.
Ngoài ra, du khách khi đến Long Hải có thể kết hợp ghé thăm làng chài Phước Hải – một trong những làng chài lâu đời và nhộn nhịp nhất khu vực. Nơi đây không chỉ là điểm cung cấp hải sản tươi sống nổi tiếng mà còn là địa chỉ lý tưởng để trải nghiệm không khí sinh hoạt đời thường của ngư dân ven biển.
Tại đây, du khách có thể thưởng thức các món hải sản chế biến tại chỗ với mức giá hợp lý, tận hưởng trọn vẹn vị ngọt tự nhiên của biển cả ngay giữa khung cảnh yên bình, thư thái.
Từ Dinh Cô di chuyển đến Phước Hải chỉ mất khoảng 15 phút đi xe, du khách sẽ được tận mắt chứng kiến cảnh thuyền bè tấp nập cập bến vào mỗi buổi sáng sớm, mang về đầy ắp mực, tôm, cá, cua… Vào thời điểm bình minh hay chiều tà, làng chài hiện lên với vẻ đẹp bình dị, nguyên sơ giữa trời biển mênh mông, là bối cảnh lý tưởng cho những ai yêu thích nhiếp ảnh hoặc đơn giản là muốn thư giãn, tận hưởng sự yên bình.
