Củ hũ dừa (hay còn gọi củ hủ dừa, đọt dừa) là phần trên ngọn của thân cây dừa, nằm sâu trong thân, bao gồm chồi non chưa nhú ra bên ngoài và cuống lá.
Củ hũ dừa vừa thu hoạch có màu trắng nõn, non, giòn và ngọt mát, được người miền Tây chế biến thành nhiều món dân dã như canh chua, kho tương, xào tép,…
Củ hũ dừa mới chặt ra ăn sống đã rất ngon nhưng nếu ăn nhiều dễ bị say, cảm giác nôn nao khó chịu.
Củ hũ dừa là món ăn yêu thích của người dân miền Tây. Ảnh: Phương Lúa
Củ hũ dừa được mệnh danh là món ăn "xa xỉ" ở Bến Tre và nhiều tỉnh miền Tây Nam Bộ bởi trước đây, muốn thu được vài cân củ hũ dừa trắng nõn nà, người dân phải đốn hạ cả một cây dừa mấy năm tuổi, cao hàng mét.
Thông thường, những người thợ tìm củ hũ trong cây dừa trồng từ 2 năm trở lên, "đã lão hóa", không đạt năng suất về quả hoặc những cây bị gãy đổ do gió bão.
Người hái trèo lên ngọn đốn lá và trái dừa trước khi hạ cây xuống. Những phần còn lại của cây dừa đều được mang bán để dùng lợp nhà, làm đồ mỹ nghệ..., gần như không bỏ phí phần nào.
Hiện nay, nhiều bà con nông dân ở miền Tây bắt đầu triển khai mô hình trồng dừa để thu hoạch đặc sản củ hũ. Các vườn dừa này canh tác chỉ trong 2 năm, nguồn tiêu thụ ổn định và thu nhập khá tốt.
Củ hũ dừa trắng nõn, có thể chế biến thành nhiều món ngon. Ảnh: Gia Bảo
Củ hũ dừa được ưa chuộng không chỉ bởi đây là thực phẩm sạch, ngon mà còn giàu chất xơ, tốt cho hệ tiêu hóa, hàm lượng dinh dưỡng cao, chứa nhiều yếu tố vi lượng, khoáng chất như sắt, magie, kẽm.
Ở các cơ sở thu mua, chế biến, củ hũ dừa được gọt sạch, rửa sơ rồi cho ngay vào túi hút chân không để không bị thâm, giữ được màu trắng nõn, có thể vận chuyển đi xa.
Củ hũ dừa hiện được bán tại các thành phố lớn với giá từ 80.000-120.000 đồng/kg. Ra tới Hà Nội, giá món này có thể lên tới 150.000 đồng/kg.
Bà con địa phương chia sẻ kinh nghiệm, để giữ củ hũ trắng nõn, giòn, sau khi thu hoạch họ thường cắt khúc hoặc thái lát mỏng, ngâm trong nước đá, cho thêm chút chanh tươi và muối trắng.
"Trước đây, chỉ khi nào cây dừa đổ hay bị sâu ăn đọt, mọi người mới chặt để lấy củ hũ dừa.
Món này ngon, dân dã, chế biến được nhiều món nhưng không phải lúc nào cũng có để thưởng thức", chị Nguyễn Nguyên Gia Bảo (27 tuổi, quê Bến Tre, đang sống ở Đồng Nai) cho biết.
Gia đình chị Bảo thường đem củ hũ dừa kho chay, muối chua hoặc đổ bánh xèo. Ảnh: Gia Bảo
Theo chị, bánh xèo củ hũ dừa là món ăn thường có trong dịp tết Đoan ngọ (mùng 5/5 âm lịch) của người Bến Tre.
"Khi nhắc đến bánh xèo miền Tây, người ta thường nghĩ đến nhân tôm, thịt, giá đỗ truyền thống. Nhưng ở Bến Tre quê mình, bà con hay dùng thịt vịt bằm, tôm và củ hũ dừa làm nhân bánh", chị Bảo cho biết.
Bánh xèo củ hũ dừa thơm ngon. Ảnh: Gia Bảo
Bột bánh xèo pha cùng nước cốt dừa béo ngậy, nghệ, khi chiên lớp vỏ vàng ươm, mỏng và giòn tan. Củ hũ dừa tách lớp nhỏ và xắt nhỏ thành sợi, xào sơ cùng thịt vịt băm nhuyễn (đã bỏ xương), tôm tươi và một chút gia vị.
Tôm được cho vào chảo nóng đã láng mỡ lợn, rồi đổ lớp bột bánh reo xèo xèo, để khi chín phần tôm dính chặt vào vỏ. Đợi khi bột bánh vừa chín tới thì thêm hỗn hợp nhân củ hũ vào.
"Điểm đặc sắc tạo nên linh hồn của bánh xèo miền Tây chính là sự đa dạng và tươi ngon của các loại rau ăn kèm.
Người miền Tây không chỉ ăn bánh xèo như một món chính, mà còn ăn kèm nhiều loại rau sống như: cải xanh, đinh lăng, lá cóc, lá điều, lá xoài, đọt bằng lăng… Chiếc bánh xèo to ú ụ, kết hợp với nước mắm chua cay đủ vị", chị Bảo chia sẻ.
Củ hũ dừa xào tỏi đơn giản cũng rất ngon. Ảnh: Thương Giang
Gỏi củ hũ dừa là món nổi tiếng miền Tây, được đưa vào nhiều nhà hàng để phục vụ thực khách phương xa. Món ăn này có vị chua ngọt, giòn giòn, thanh mát, ít béo.
Củ hũ dừa được bào mỏng thành sợi, trộn cùng các nguyên liệu khác như tôm bóc nõn, thịt ba chỉ, tai lợn thái mỏng, thêm rau răm, hành tây, nước mắm chua ngọt. Món ăn sẽ hấp dẫn thêm nếu có chút lạc rang thơm, phồng tôm giòn tan.
Gỏi củ hũ dừa được đưa vào nhiều quán ăn, nhà hàng, trở thành món ăn miền Tây hấp dẫn thực khách. Ảnh: Phương Lúa
Cũng với củ hũ dừa và tôm, đầu bếp có thể kết hợp thành món xào. Tôm tươi làm sạch rồi cho vào phi thơm với tỏi. Sau đó cho cà rốt, củ hũ dừa, nước dùng và nêm dầu hào, gia vị, bột nêm, đường, rau thơm. Món này rắc thêm chút tiêu, nước tương mắm ớt thì rất đưa cơm.
